Duyguların Davranışları Üzerindeki Etkisi

Duygular, insan davranışını şekillendiren önemli faktörlerdir. Bir davranışın anlaşılması büyük ölçüde o davranışa neden olan duyguların bilinmesi ile mümkündür. Duygular, davranışı başlatan, sürdüren ve yönlendiren süreçlerdir. Her biri bir diğerini etkilediğinden düşünce, duygu ve davranışlarımız bir bütün halindedir. Duygular, güdüler gibi insan davranışının oluşumuna öncülük ederler. Güdülerin genel olarak hangi davranışla sonuçlanacağını tahmin etmek mümkünken, duyguların hangi davranışlara yol açacağını kestirmek ise güçtür.

Örneğin, arkadaşına öfkelenen biri yaşadığı duyguyu çevresine karşı saldırganca davranışlar sergileyerek ortaya koyarken, bir diğer kişi aynı duygu karşısında içine kapanıp saatlerce ağlayabilir. Sonuç olarak, davranışları harekete geçiren duygular, bireyi duruma özgü ve bireyden bireye farklılık gösteren davranışlara yönlendirmektedir. Aynı zamanda, bireylerin yaşadıkları duygular kendi davranışlarını harekete geçirebildiği gibi diğer insanların da davranışlarını etkileyebilir. Örneğin, neşeli ve mutlu bir şekilde derse giren bir öğretmenin bu duygu durumu sınıftaki diğer öğrencileri de etkileyecektir.

Duygular, belli bir işin gerçekleşmesi aşamasında bireyin performansını da etkiler. Olumlu duyguların genel olarak bireyin performansına yapıcı etkisi vardır. Bu tür duyguların çok fazla etkisinde olduğumuzda, gerçeği olduğundan bir parça farklı algılıyor olsak da düşünsel ve fiziksel olarak gücümüz, enerjimiz yerinde olduğu için durumu hâlâ net olarak değerlendirebiliriz ve çözüm olasılıklarını üretebilecek hâlde oluruz. Oysa olumsuz duygular bizi düşünsel ve fiziksel olarak da olumsuz etkiler. Olumlu duygu içerisindeyken bedenimiz dik, yürüyüşümüz daha kendine güvenli, sesimiz canlı iken; olumsuz duygu içerisinde isek bakışlarımız donuklaşır, ses tonumuz bezginleşir, omuzlarımız çöker. Daha kolay yorulur, kendimizi daha güçsüz hissederiz. Enerjimiz daha azdır. Olumsuz duyguları hissettiğimizde aklımızdan olumsuz düşünceler geçer. Bunlar bizi engelleyen, moralimizi daha da bozup olayları serinkanlılıkla değerlendirme ve çözüm bulma yollarımızı tıkayan düşüncelerdir. Bu düşünceler olumsuz davranışlar sergilememize neden olur.

Örneğin, gün içinde yaşadığımız herhangi bir olayı düşünelim. Bu olaya yüklediğimiz anlam bizi belli bir duygusal duruma sokar ve biz o duygu durumu ile paralel davranışlar sergileriz. Aşağıda bir örnek verilmiştir:

• DURUM: Sınavdayım

• DÜŞÜNCE: Hata yapmamalıyım eğer düşük not alırsam bu sonum olur ve asla düzeltemem

• DUYGU: Kaygı, sıkıntı, umutsuzluk

• DAVRANIŞ: Sorunlar