Aşağı Kayabaşı Kilise – Cami – Niğde
Aşağıkayabaşı-Begüm Cami: Aşağıkayabaşı mahallesinde bulunan Bazilikali planlı kilise bazalt cinsi kesme taştan yapılmıştır. Ana ibadet kısmı birbirine simetrik 8 sütunla üç sahına bölünmüş olup ortadaki sahın yan sahınlardan daha büyüktür. Batı cephesinde girişin sağ tarafında bulunan merdivenlerden balkon kısmına çıkılmaktadır. Uzunluğuna dikdörtgen planlı kilisenin doğusunda ortada büyük ve iki kenarda daha küçük olmak üzere üç eyvanlı apsis kısmı bulunmaktadır. Semerdan şeklindeki tavanda ve sütunları birbirine bağlayan kemerlerin iç kısımlarında geometrik süslemeler görülür.
Kilise genel olarak içten ve dıştan iyi korunmuştur. Kiliseye ana yoldan merdivenle inilmekte ve camii olarak kullanılmaktadır. Ön ve iki yan kısmı revaklı olup, revakların üzeri beşik tonozlarla örtülmüş, sarı, mavi ve kiremit rengi ile boyalıdır. Kapı etrafı haç şeklinde olup, giriş kapısı üzerinde 1835 tarihli Rumca kitabe bulunmaktadır. Ayrıca kapının iki yanına ve üst tarafına yapılan tezyinatlar bugün badana ile kapatılmıştır. Halk arasında Begüm Camii olarak adlandırılmaktadır. Genelde iyi korunmuş ancak tavan ve fresklerde dökülmeler vardır.
Kaynak: Niğde Kültür Envanteri