2. ÜNİTE: BAĞIMSIZLIK YOLUNDA ATILAN ADIMLAR ÜNİTESİ ÖZETİ
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ ÖZET ÇALIŞMASI
2.ÜNİTE BAĞIMSIZLIK YOLUNDA ATILAN ADIMLAR
1) 1.Dünya Savaşı’nın nedenleri şunlardır;
-Sömürgecilik Yarışı,
-Ham madde ve pazar arayışı,
-Fransız ihtilali’nin yaydığı “Milliyetçilik Akımı”,
-Alsas Loren Kömür havzası Almanya ve Fransa arasında paylaşılamıyor,
-Rusya’nın Panslavizm Politikası,
-Rusya’nın sıcak denizlere inmek istemesi,
-Silahlanma yarışı,
-Bloklaşma
-Almanya ve İtalya’nın sanayileşmesi
2) Bloklar Yani Savaşan Taraflar;
İTİLAF DEVLETLERİ: İngiltere, Fransa, Rusya( İtalya, ABD, Yunanistan vs.)
İTTİFAK DEVLETLERİ: Almanya, Avusturya- Macaristan, İtalya( Osmanlı Devleti ve Bulgaristan)
NOT: Savaşa İttifak Devletleri’nin yanında giren İtalya savaş devam ederken taraf değiştirdi ve İtilaf devletlerine geçti. Osmanlı Devleti ve Bulgaristan savaş başladıktan sonra İttifak devletlerinin yanında savaşa girdi.
3) Savaş Avusturya-Macaristan veliahtının bir Sırplı tarafından öldürülmesiyle 1914 yılında başladı.
4) Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri almak, siyasi yalnızlıktan kurtulmak, kapitülasyonlardan kurtulmak ve Alman hayranlığı sebebiyle savaşa girdi.
5) Almanya Osmanlı Devleti’nin jeopolitik konumundan yararlanmak, Halifelik gücünden yararlanmak, askeri gücünden yararlanmak, hammadde kaynaklarından yararlanmak ve yeni cepheler açarak savaş yükünü hafifletmek istemiştir.
6) Osmanlı Devleti savaşa iki Alman gemisini alarak isimlerini değiştirerek girmiştir. Bu gemiler yeni isimleri ve Osmanlı bayraklarıyla Rus limanlarını bombalamıştır. ( GOBEN: YAVUZ—-BRESLAW: MİDİLLİ)
7) Osmanlı Devleti Taarruz Cepheleri: Kafkas Cephesi, Kanal Cephesi
8) Osmanlı Devleti Savunma Cepheleri: Çanakkale, Irak, Hicaz- Yemen ve Suriye Filistin cepheleridir.
9) Osmanlı Devleti’nin kesin zafer kazandığı tek cephe ÇANAKKALE Cephesidir.
10) Mustafa Kemal 1. Dünya Savaşında sırasıyla Çanakkale, Kafkas ve Suriye- Filistin Cephelerinde görev almıştır.
11) Savaşa en son giren ve savaşı İtilaf devletlerinin kazanmasını sağlayan devlet ABD’dir.
12) Amerikan başkanı WİLSON İtilaf Devletlerinin çok fazla güçlenmesini istemediği için “WİLSON İLKELERİNİ” kabul ettirdi.
13) 1. Dünya Savaşı sonunda savaşı İtilaf Devletleri kazandı.
14) 1.Dünya Savaşı sonuçları; Milyonlarca insan hayatını kaybetti, yeni devletler kuruldu( Polonya, Avusturya, Letonya, Yugoslavya, Çekoslovakya ve Macaristan), İmparatorluklar yıkıldı, Paris Barış Konferansı toplandı ve dünya barışını korumak için “Millet Cemiyeti” kuruldu.
15) Savaş sonunda Osmanlı Devleti şartları çok ağır olan Mondros Ateşkes Antlaşmasını imzaladı. Mondros’un en ağır maddeleri 7. ve 24. maddelerdir. Bu maddeler Doğu Anadolu’yu ve tüm Anadolu topraklarını işgale açık hale getirmiştir.
16) Savaş sonunda yenen devletlerle yenilen devletler arasında antlaşma yapmak için ” Paris Barış Konferansı” toplandı.
17) Bu konferansta Osmanlı Devleti hariç diğer devletlerle Barış Antlaşmaları yapıldı. İtilaf devletleri Osmanlı Devletini kendi aralarında paylaşamadıkları için Osmanlı ile antlaşma sonraya bırakıldı.
18) Osmanlı ile olan Mondros Ateşkesine aykırı olarak Osmanlı topraklarında işgale başladılar. İlk işgal edilen Anadolu şehri 15 Mayıs 1919’da işgal edilen İzmir’dir.
19) İzmir’in işgaline Türk halkı ve Mustafa Kemal tepki gösterirken İstanbul Hükümeti tepkisiz kaldı.
20) İşgallere karşı Türk milleti önce işgalleri protesto etti, sonra cemiyetleri kurdu ve en son da Kuva-yı Milliye’yi kurdu.
21) Yararlı Cemiyetler şunlardır; İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İzmir Reddi İlhak Cemiyeti, Kilikyalılar Cemiyeti, Trakya Paşaeli Cemiyeti, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti, Milli Kongre Cemiyeti, Anadolu Kadınları Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti.
22) Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler; Mavri Mira Cemiyeti, Etnik-i Eterya Cemiyeti, Hınçak, Taşnaş, Sütyun Cemiyeti, Pontus Rum Cemiyeti.
23) Milli Mücadeleye Karşı Olan Cemiyetler; Teali İslam Cemiyeti, İngiliz Muhipleri Cemiyeti, Wilson Prensipleri Cemiyeti, Sulh Ve Selameti Osmaniye Cemiyeti, Hürriyet Ve İtilaf Fırkası.
24) Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919 günü Osmanlı 9. ordu müfettişi olarak Samsun’a çıktı.
25) Resmi görevi Türklerin elindeki silahları toplamak ve Mondros’un uygulanmasını sağlamaktı. Mustafa Kemal’in kafasındaki düşünce ise Kurtuluş Savaşını başlatmaktı.
26) 28 Mayıs’ta Havza Genelgesini yayınladı. Bu genelge ile İzmir’in işgalinin protesto edilmesini istedi. Bu miting ve protestolarda kesinlikle azınlıklara zarar verilmeyecektir. ( Amaç İtilaf devletlerinin eline koz vermemek)
27) 22 Haziran 1919’da M. Kemal, Ali Fuat Bey, Refet Bey, Rauf Bey, Kazım Karabekir Ve Cemal Paşa imzası ile Amasya Genelgesi yayınlandı.Buna göre; Kurtuluş savaşının amacı, gerekçesi ve yöntemi dile getirildi, Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmasına karar verildi.
28) Mustafa Kemal yetkilerini aştığı gerekçesiyle Amasya Genelgesinden sonra görevden alındı. Mustafa Kemal bu duruma tepki göstererek çok sevdiği askerlik görevinden istifa etti.
29) 23 Temmuz 1919 yılında toplanış bakımından bölgesel ( sadece doğu bölgesinden temsilciler var.) aldığı kararlar yönünden ulusal olan ERZURUM KONGRESİ toplandı. Bu kongrede Manda ve Himaye reddedildi, doğudaki cemiyetler birleştirildi, 9 kişiden oluşan temsil heyeti oluşturuldu.
30) 4 Eylül 1919 yılında her bakımdan ulusal olan SİVAS KONGRESİ toplandı. Tüm yararlı cemiyetler birleştirildi ( Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti), Temsil heyetinin sayısı 15’e çıkarıldı, Manda ve Himaye son kez reddedildi.
31) Sivas Kongresinde alınan kararları halka duyurmak için “İRADE-İ MİLLİYE” gazetesi çıkarıldı.
32) Sivas kongresinin toplanmasını engelleyemeyen ve Temsil Heyeti tarafından baskı altına alınan Damat Ferit Hükümeti istifa etti. Yeni hükümeti Ali Rıza Paşa kurdu.
33) Ali Rıza Paşa hükümeti Milli mücadeleye karşı ılımlı olduğu için Amasya’da “AMASYA GÖRÜŞMELERİ” yapıldı. Bu görüşme ile İstanbul hükümeti Temsil Heyetinin varlığını resmen tanıdı.
34) İstanbul hükümeti adına Salih Paşa, Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal görüşmeye katıldı. Bir çok karar alındı ancak İstanbul Hükümeti sadece Mebusan Meclisinin açılmasını kabul etti.
35) 27 Aralık 1919’da Temsil Heyeti ülkenin ortasında, işgal edilmemiş, batı cephesine yakın, iletişimi gelişmiş, demiryolu olan Ankara şehrine geldi. Artık kurtuluş savaşının merkezi Ankara oldu.
36) 12 Ocak 1920 yılında İstanbul’da Mebusan Meclisi toplandı. 28 Ocak 1920’de Misak-ı Milliyi kabul etti.
37) Misak-ı Milli ile vatanın sınırları belirlendi, azınlıklara ayrıcalık verilmeyeceği belirtildi, kapitülasyonlara karşı çıkıldı, bazı yerlerde halk oylaması yapılabileceği dile getirildi.
38) Misak-ı Milli kabul edilince böyle bir karar beklemeyen İtilaf devletleri 16 Mart 1920 yılında İstanbul’u resmen işgal ettiler, Mebusan Meclisini dağıttılar ve bazı milletvekillerini tutukladılar.
39) İstanbul’un işgalinden ve Mebusan meclisinin dağıtılmasından sonra Anadolu’da yeniden seçimler yapıldı ve 23 Nisan 1920 yılında TBMM( Türkiye Büyük Millet Meclisi) Ankara’da açıldı.
40) Hızlı karar alıp uygulamak için ilk TBMM’de YASAMA, YÜRÜTME VE YARGI yetkileri TBMM’DE toplandı. Bu uygulamaya” GÜÇLER BİRLİĞİ” denir.
41) BMM başkanı aynı zamanda hükümetin de başkanı idi ayrıca bir başbakanlık veya meclis başkanlığı yoktu. Bu sisteme “MECLİS HÜKÜMETİ SİSTEMİ” denir.
42) BMM açıldıktan sonra meclise karşı Anadolu’da bazı isyanlar çıktı. Bu ayaklanmaları yani isyanları İtilaf devletleri, İstanbul hükümeti, Azınlıklar ve Bazı eski Kuva-yı Milliyeciler çıkardı.
43) Büyük Millet Meclisi( BMM) bu isyanları bastırmak için. “Hıyanet-i Vataniye Kanunu” çıkardı ve İstiklal mahkemelerini kurarak bu isyanları bastırdı.
44) İstiklal mahkemeleri gezici mahkemelerdi hızlı karar ve hemen uygulardı. İstiklal mahkemeleri üyeleri Milletvekillerinden oluşuyordu bu durum meclisin Yargı yetkisini kullandığını gösterir.
45) Yenen devletlerle yenilen devletler arasında antlaşmaların imzalandığı Paris Barış Konferansında kendi aralarında paylaşamadıkları için Osmanlı ile antlaşma imzalanmamıştı. Daha sonra düzenlenen “SAN REMO” konferansı ile Osmanlıyı SEVR ANTLAŞMASINI imzalamaya zorladılar.
46) Türkler için ölüm fermanı olan Sevr Antlaşması “Saltanat Şurası” denen bir kurul tarafından imzalandı. Ama bu antlaşma Mebusan Meclisi tarafından onaylanmadığı için Hukuken GEÇERSİZ ve ÖLÜ doğmuş bir antlaşmadır.
Fazlı Safi