532 Anadolu’nun İlk Yerleşim Yerlerinde Sosyal Hayat Açık Uçlu Soru ve Cevapları
Anadolu’da ilk yerleşim yerlerinde yaşayanlar görseldeki tarihi nesneyi hangi amaçla kullanmış olabilirler?
Cevap:
Buğday, arpa gibi tahıl ürünlerini öğüterek un haline getirmek için kullanmışlardır.
Tarihî nesneler ve mekânlar nasıl gün yüzüne çıkarılmış ve günümüze kadar ulaşmıştır?
Cevap:
- Arkeologların yaptıkları kazılar ile gün yüzüne çıkarılmaktadırlar.
- Çıkarılan bu eserler müzelerde korunma alınmaktadır. Tarihi eser ve mekanlar ise Devletler çıkardıkları kanunlarla sit alanı kabul edilmekte ve koruma altına alınmaktadır. Ayrıca UNESCO Dünya Miras Listesine alarak uluslararası alanda koruma altına almaktadır. Bu sayede geçmişten günümüze kalan tarihi nesne ve mekanlar günümüze kadar gelebilmiştir.
Çatalhöyük’teki bir evde bulunan duvar resmi, dünyanın ilk haritası kabul edilmiştir. Bu haritada neler tasvir edilmiştir?
Cevap:
Resimde yer alan en belirgin coğrafi özelliklerden biri Hasan Dağı’dır. Bu dağ, bölgenin en önemli volkanik oluşumlarından biridir ve Çatalhöyük halkı için büyük bir öneme sahip olduğu düşünülmektedir. Çatalhöyük yerleşiminin planı görülmektedir.
Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinin isimlerini yazınız.
Cevap:
- 1-Göbeklitepe
- 2-Çayönü
- 3-Çatalhöyük
- 4-Hacılar
Anadolu’daki ilk yerleşmelere ait görsellere göre geçmişte yaşayan insanlar, yaşam alanlarını tercih ederken hangi özelliklerin olmasına dikkat etmişlerdir?
Cevap:
- Düz ve verimli arazi
- Su kaynakları
- Tarım ve hayvancılık imkanları
Görsellerdeki haberleşme araçlarını geçmişten günümüze doğru sıralayınız.
Cevap:
Çivi yazılı tablet – Mektup – Telgraf – Cep telefonu
Birçok medeniyet, tarih boyunca çeşitli amaçlarla kullanılmak üzere ay veya güneş yılına göre …………1………… yapmıştır. Günümüzde kullandığımız miladi takvim, başlangıç olarak Hz. İsa’nın doğumunu almıştır. Hz. İsa’nın doğduğu güne …………2…………denir. Hz. İsa’nın doğumundan önceki tarihler …………3…………, doğumundan sonraki tarihler ise …………4………… olarak tanımlanmıştır.
Metinde numaralandırılarak ………….. şeklinde boş bırakılan yerlere gelmesi gereken kavramları yazınız.
Cevap:
1 – Takvim
2 – Milat
3- Milattan önce
4- Milattan sonra
Göbeklitepe MÖ 10000 yıllarında inşa edilmiştir.
2000’li yıllarda olduğumuz düşünüldüğünde Göbeklitepe günümüzden kaç yıl önce kurulmuştur?
Cevap:
12000 yıl önce kurulmuştur.
Anadolu’daki ilk yerleşimler Çayönü (MÖ 8200), Çatalhöyük (MÖ 7500) Göbeklitepe (MÖ 10000) ve Hacılar’dır (MÖ 7000).
Buna göre bu yerleşim yerlerini aşağıdaki tarih şeridi üzerinde yerleştiriniz.
Cevap:
Anadolu’nun avcı ve toplayıcı insanlar tarafından yerleşim yeri olarak tercih edilmesinin nedenleri neler olabilir?
Cevap:
Verimli toprakları, bol su kaynakları, zengin bitki örtüsü ve çeşitli hayvan türlerinin varlığı ile yerleşmeye uygun alanların bulunması yerleşim yeri olarak tercih edilmesinde etkili olmuştur.
Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinde insanlar çeşitli amaçlarla kullanmak üzere çoğunlukla basit taş aletler, çakmak taşının yontulmasıyla biçimlendirilmiş baltalar, kesiciler, deliciler ve kazıyıcılar
yapmışlardır.
İnsanlar bu aletleri hangi amaçlarla yapmış olabilir?
Cevap:
- Baltalar ve kesiciler, yırtıcı hayvanlardan korunmak, hayvanları avlamak, avlanan hayvanların derilerini yüzmek, etlerini parçalamak gibi işlerde kullanılabilirken, deliciler barınak yapmak amacıyla kullanılmış olabilir.
Şanlıurfa’nın 20 km kuzeydoğusundaki Örencik köyü yakınlarında, yaklaşık 300 m çapında, 15 m yüksekliğinde ve geniş görüş alanına hâkim bir konumda yer almaktadır. Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl önce avcı ve toplayıcı yaşam tarzı süren insanlar tarafından inşa edilmiş ve tarihte bilinen ilk inanç merkezidir.
Anadolu’daki bu yerleşim yerinin adını yazınız.
Cevap:
Göbeklitepe
Göbeklitepe’de insanlar yaşam sürmemiştir. Başka yerlerde yaşayarak Göbeklitepe’yi ziyaret için gelmişlerdir. Göbeklitepe’ye 50-200 km mesafede yaşayan insanlar, yılın belirli bir
döneminde kısa süreli olarak buraya gelmiş, tapınma eylemi bitinceye kadar burada kalmış ve yaşadıkları yerlere dönmüşlerdir.
Buna göre Göbeklitepe hangi alandaki faaliyetler için kullanılmıştır?
Cevap:
Dini alanda
Göbeklitepe’deki kazılarda ortaya çıkan “T” şekli verilmiş taşlardan o dönemde yaşamış insanların hangi becerilerinin geliştiğini söyleyebilirsiniz?
Cevap:
Taş işçiliğinde ilerlemişlerdir.
Anadolu’daki ilk yerleşim yerleri başta olmak üzere birçok tarihî mekân ve eser toprak altından gün yüzüne çıkarılmıştır. Tarihî yerlerde bilimsel kazılar yaparak, bu eserlerin zarar görmeden gün yüzüne çıkarılmasını sağlayan bilim dalı hangisidir?
Cevap:
Arkeoloji bilimidir.
Tarih boyunca türlü nedenlerle yıkılan yerleşme bölgelerinde, yıkıntıların üst üste birikmesiyle oluşan ve çoğu kez içinde yapı kalıntılarının gömülü bulunduğu yapay tepeye ne denir?
Cevap:
Höyük denir.
“Mardin’deki Hayırlı Höyüğü, bir vatandaşın Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezine (CİMER) yaptığı başvuru üzerine “1. derece arkeolojik sit alanı” ilan edildi. Bu kapsamda, bölgede sadece bilimsel çalışmalara izin verilecek, yapılaşma söz konusu olamayacak.”
Vatandaşın CİMER’e başvurusunun somut kültürel mirasın korunması açısından önemi nedir?
Cevap:
Vatandaşın CİMER’e yaptığı başvuru, somut kültürel mirasın korunması açısından büyük bir öneme sahiptir çünkü bireylerin duyarlılığı ve farkındalığı sayesinde tarihî ve kültürel değerlerin tahrip edilmesinin önüne geçilebilir. Hayırlı Höyüğü’nün 1. derece arkeolojik sit alanı ilan edilmesi, bilimsel çalışmalar dışında her türlü yapılaşmayı engelleyerek bölgenin doğal ve tarihî dokusunun korunmasını sağlayacaktır.
Diyarbakır yakınlarında bulunan bu höyükte yaşayanlar ilk barınma alanlarını yuvarlak planlı basit kulübelerden yapmışlardır. Doğal ve beşerî etkenlerden dolayı zamanla ızgara planlı, kanallı, taş döşemeli, hücre planlı ve geniş odalı yapılar gibi birbirinden farklı mimari tasarımda binalar inşa etmişlerdir.
Hakkında bilgi verilen bu höyük hangisidir?
Cevap:
Çayönü
İnsanlar evlerini kerpiçten yapmışlardır. Birbiriyle iç içe olan bu evlerin arasında sokak yoktur ve insanlar çatıların üzerinde yürümüşlerdir. Evlerine çatılardaki deliklerden içeri uzanan tahta bir merdivenle girmişlerdir. Çatılardaki bu delikler hem pencere hem kapı hem de baca işlevi görmüştür.
Konya yakınlarında olan bu höyüğün adını yazınız?
Cevap:
Çatalönü
Çatalhöyük’te evlerin doğrudan bir kapısı bulunmaz; giriş genellikle çatılardan sağlanır. Evler birbirine bitişik olarak yapılmış ve geçişler evlerin üzerinden sağlanmıştır.
Çatalhöyük’te evlerin bu şekilde bitişik yapılmasının sebepleri neler olabilir?
Cevap:
Çatalhöyük’te evler, savunmayı kolaylaştırmak ve alanı verimli kullanmak için bitişik şekilde inşa edilmiştir.
Çatalhöyük’te evlerin içinde bulunan ocaklar neden merdivenle çıkış yapılan çatıdaki giriş bölümünün altına yapılmış olabilir?
Cevap:
Ocaktan çıkan dumanın dışarıya en kısa yoldan kolayca çıkması için
Çatalhöyük’te evlerin içi neden beyaz renk ile boyanmış olabilir?
Cevap:
Çatalhöyük evlerinde pencere yoktur. Işık giren tek yer çatıdaki giriş kısmıdır. İçerisi daha aydınlık görünsün diye evlerin içini açık renge boyamışlardır.
Çayönü’nde yaşayan insanlar; yabani buğday, mercimek, çayır bezelyesi, baklagiller ve yağ yönünden zengin olan menengiç gibi ürünleri yetiştirmişlerdir. Yetiştirdikleri tarım ürünlerini hasat edebilmek için geyik gibi hayvanların boynuzlarından orak sapları yapmışlardır.
Metinde Çayönü’nün hangi özelliği hakkında bilgi verilmiştir?
Cevap:
Beslenme alışkanlıkları hakkında bilgi verilmiştir.
Hacılar’da savunma duvarları içinde kalan yerleşim yerlerinde çok sayıda çanak çömlek kalıntısına ulaşılmıştır. Küplerin içinde ve odaların tabanları üzerine dağılmış çok miktarda yanmış buğday ve arpa tohumu bulunmuştur.
Hacılarda buğday ve arpa tohumunun bulunması Hacılar halkının hangi faaliyette bulunduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
Cevap:
Tarım
Çayönü’de obsidiyen (doğal cam), deniz kabuğu kalıntıları, işlenmiş ve işlenmemiş bakır külçeleri bulunmuştur. Bakır önce ısıtılıp, dövülerek levha hâline getirilmiş; sonra bakırdan bız, iğne, boncuk gibi aletler elde edilmiştir.
Buna göre Çayönü’de yaşayanlar hangi faaliyetlerde bulunmuşlardır?
Cevap:
Madencilik ve bakır işçiliği
Anadolu’daki ilk yerleşim yerlerinde yaşayan insanların sosyal hayatlarını şekillendiren beslenme faaliyetlerini etkileyen unsurlar nelerdir?
Cevap:
Verimli topraklar, su kaynakları ve av hayvanlarının bolca bulunması, beslenme alışkanlıklarını belirlemiştir. Tahıl üretimi ve evcilleştirilen hayvanlar, toplumun gıda ihtiyacını karşılamış ve sosyal yaşamın temelini oluşturmuştur.
1) MÖ 10000 Göbeklitepe,
2) 0 Hz. İsa’nın doğumu,
3) 1453 İstanbul’un Fethi,
4) 571 Hz. Muhammed’in Doğumu,
5) MÖ 3500 Yazının İcadı
Yukarıda verilen olayları kronolojik olarak sıralayınız.
Cevap:
1,5,2,4,3
Tarihî yerlerde bilimsel kazılar yaparak, bu eserlerin zarar görmeden gün yüzüne çıkarılmasını sağlayan bilim dalına arkeoloji denir.
Bu kazıları yapan kişilere ne denir?
Cevap:
Arkeolog
Görselleri verilen yerleşim yerlerinin isimlerini yazınız?
Cevap:
- Çatalhöyük
- Göbeklitepe
Çatalhöyük’teki evlerin günümüze kadar gelememesinin sebebi ne olabilir?
Cevap:
Evlerin kerpiçten yapılması
Çatalhöyük’te ölüler eşyaları ile birlikte evin içine gömülürdü.
Bu durum neyin göstergesi olabilir?
Cevap:
Ölümden sonraki hayata inandıklarının göstergesidir.
Çatalhöyük’te yaşayan insanlar; yabani buğday, ekmeklik buğday, arpa, baklagiller ve mercimek gibi ürünleri ekip, hasat ederek tarımsal üretim yapmışlardır. Sığırı evcilleştirmiş; koyun, keçi gibi hayvanları tüketmişlerdir.
Tükettikleri besinlere göre Çatalhöyükte yaşayanlar hangi ekonomik faaliyetlerde bulunmuşlardır?
Cevap:
Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde bulunmuşlardır.
Kimya Profesörü Richard Evershed liderliğinde 150 farklı kazı alanından çıkarılan 6 bini aşkın kimyasal bileşim incelendi. Çatalhöyük’te bulunan ve M.Ö. 7000 yılına tarihlenen çömleklerde ise balmumu kullanıldığı tespit edildi.
Balmumu kullanılması hangi ekonomik faaliyetle de uğraşıldığını göstermektedir?
Cevap:
Arıcılık faaliyeti ile uğraştıklarını gösterir.
Çatakhöyük’te yaşayan insanlar, Hasan Dağı’ndan obsidiyen ve tuz yataklarından tuz çıkarmışlardır. Bunları hem kendi ihtiyaçları için kullanmışlar hem de satmışlardır. Obsidiyen taşından ok ve mızrak uçları, ayna gibi eşyalar yapmışlardır.
Buna göre Çatalhöyük’te yaşayanlar hangi ekonomik faaliyetlerle uğraşmışlardır?
Cevap:
Madencilik, ticaret
Anadolu’daki ilk yerleşimlerde bulunan bu oraklar ekin, ot gibi şeyleri biçmeye yarayan araçlardı. Oraklar genellikle hayvan boynuzlarından ve obsidiyen taşlarından yapılırdı.
Anadolu’daki ilk yerleşimlerde bulunan bu oraklar insanların hangi faaliyetle ilgilendiklerini kanıtlar?
Cevap:
Tarım