522 Doğal ve Beşeri Çevremizdeki Değişim Açık Uçlu Soru ve Cevaplar
Çevrenizde bulunan doğal ve beşeri varlıklara 3’er örnek yazınız.
Doğal varlıklar:
Beşeri varlıklar:
Cevap:
| Doğal varlıklar | Dağ, ova, orman |
| Beşeri varlıklar | Köprü, okul, yol |
Zonguldak, Türkiye’nin kömür havzası olarak bilinir. Maden işletmeleri, istihdam yaratmış ve bölgeye gelir getirmiştir. Zonguldak’ta kömürün varlığı, bölgede sanayileşmeyi hızlandırmıştır. Maden işletmelerinin faaliyetleri, bölgedeki ulaşım faaliyetlerinin gelişmesini sağlamıştır. Ancak kömür madenciliği ve termik santraller, hava ve su kirliliğine neden olmakta ve bölge halkının sağlığını olumsuz etkilemektedir.
Kömür çıkarılmasının Zonguldak’a olumlu ve olumsuz etkileri neler olmuştur? Yazınız.
Cevap:
| Olumlu Sonuçları | Ekonomiye katkı sağlamıştır. İş bulma imkanları oluşturmuştur. |
| Olumsuz Sonuçları | Çevre kirliliğine neden olmuştur. İnsan sağlığına zarar vermiştir. |
Küçük bir köyde yaşamak, doğayla iç içe olmak demekti. En azından bizim köyümüzde öyleydi. Ta ki gölümüz kuruyana kadar… Göl kenarındaki küçük köyümüz, bu gölden hayat buluyordu. Ancak göl kurumaya başlayınca her şey değişti. Kurak geçen birkaç yıl ve çiftçilerin tarlalarını sulamak için fazla su çekmesi sonucunda göl küçüldü. Bir zamanlar gölün kıyısında sıralanan oteller ve restoranlar şimdi sessizliğe gömülmüştü.
Yukarıda hakkında bilgi verilen köydeki gölün kuruması hangi ekonomik faaliyetleri etkilemiştir?
Cevap:
- Tarımsal faaliyetleri
- Turizm faaliyetlerini
Merhaba, ben Mahmut. Konya’nın kırsal bir mahallesinde yaşıyorum. Köyümüz küçük bir göl kenarında yer alıyordu. Bu göl köyümüze hayat veriyordu. Ancak bu durum gölün kurumaya başlamasıyla değişti.
Buna göre Mahmut’un yaşadığı yerde hangi değişiklikler meydana gelmiş olabilir? Yazınız.
Cevap:
Su kaynağının azalması tarımsal üretimi olumsuz etkileyebilir, bu da burada yaşayan insanların geçim kaynaklarında azalmaya yol açar. Gölün çevresindeki bitki ve hayvan türlerinde azalma görülebilir. Bu durum balıkçılık faaliyetini olumsuz etkiler. Gölün çekiciliğini kaybetmesiyle birlikte turizm potansiyeli de azalır, bu durum ma- hallenin ekonomisini olumsuz yönde etkiler. Genel olarak gölün kuruması, bu mahallenin doğal ve ekonomik dengesinde büyük değişiklikler ortaya çıkarır.
İlinizde geçmişten günümüze yaşanan değişime neden olan unsurlar nelerdir?Yazınız.
Cevap:
İlimizde geçmişten günümüze yaşanan değişimlerin başlıca nedenleri arasında sanayileşme, kentleşme ve turizm potansiyelinin artması sayılabilir. Sanayileşme, ekonomik kalkınmayı hızlandırmış ve iş imkânlarını artırmıştır. Kentleşme ise nüfus yoğunluğunun artmasına ve modern yapıların inşasına yol açmıştır. İlimizin tarihî ve doğal güzelliklerinin keşfedilmesi, turizm sektörünü canlandırmış, bu da ekonomik ve sosyal yapıyı etkilemiştir. Bu unsurlar ilimizin çehresini ve yaşam tarzını önemli ölçüde değiştirmiştir.
Yaşadığınız yere bu şekilde yeni bir fabrika kurulacak olmasının olumlu sonuçları neler olabilir? Düşüncelerinizi yazınız.
Cevap:
İşsizlik oranları düşer ve bölgedeki ekonomik kalkınma hızlanır. Yeni iş imkânları, yerel halkın gelir seviyesini yükseltir ve yaşam kalitesini artırır. Ayrıca fabrika çevresindeki hizmet sektörlerinde, örneğin restoranlar, oteller ve mağazalar gibi işletmelerde canlanma yaşanır. Bu durum, bölgeye olan yatırımların artmasına ve alt yapı hizmetlerinin gelişmesine olanak tanır. Bununla birlikte fabrikaların sağladığı üretim, bölgenin ihracat potansiyelini artırabilir ve yerel ekonomiyi daha rekabetçi bir hâle getirebilir. Sonuç olarak yeni bir fabrika açılması, ekonomik refahı ve sosyal gelişimi destekleyen çeşitli olumlu etkiler yaratır.
Doğal Varlık: Var oluşunda insanların etkisinin olmadığı, yeryüzünde kendiliğinden oluşmuş varlıklara denir.
Beşerî Varlık: İnsanların doğayı değiştirmesi sonucunda ortaya çıkan varlıklara denir.
Buna göre çevremizdeki doğal ve beşerî varlıklara örnekler veriniz.
- Doğal Varlıklar:
- Beşerî Varlıklar:
Cevap:
- Doğal Varlıklar: Dağ, Ova, Akarsu, Vadi
- Beşerî Varlıklar: Antik kent, Cami, Kale, Müze
İnsanlar doğal çevreyi kullanarak ekonomik faaliyetler yapar, doğadan daha fazla faydalanmak ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere doğayı değiştirirler.
İnsanların doğal çevrede yaptıkları değişikliklere beş tane örnek yazınız.
Cevap:
- Köprü
- Baraj
- Yol
- Tünel
- Konut
Aşağıda verilen turistik yerlerin karşısına beşeri mi yoksa doğal oluşum mu olduklarını yazınız?
| Sümela Manastırı | |
| Hadim Yerköprü Şelalesi | |
| Mevlana Müzesi | |
| Meke Gölü | |
| Ayasofya Müzesi |
Cevap:
| Sümela Manastırı | Beşeri |
| Hadim Yerköprü Şelalesi | Doğal |
| Mevlana Müzesi | Beşeri |
| Meke Gölü | Doğal |
| Ayasofya Müzesi | Beşeri |
Yaşadığınız ilde bir yol yapımı projesi sonucunda doğal ve beşerî çevrede ne tür değişiklikler meydana gelebilir? Bu değişimlerin olumlu ve olumsuz sonuçlarını yazınız.
Cevap:
Doğal çevre açısından, yol yapımı sırasında ormanlar, tarım alanları veya su kaynakları gibi ekosistemler zarar görebilir. Bu durum, bölgedeki bitki ve hayvan türlerinin yaşam alanlarını daraltabilir, hatta bazı türlerin yok olmasına yol açabilir. Erozyon, toprak kaybı ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi çevresel sorunlar da ortaya çıkabilir. Beşerî çevrede ise ulaşımın kolaylaşması, ekonomik faaliyetlerin artması ve bölgede ticaretin gelişmesi gibi olumlu etkiler görülebilir. Ancak bu durum, nüfus yoğunluğunun artmasına ve trafik sorunlarının oluşmasına da yol açabilir. Ayrıca, yol yapımı sırasında ortaya çıkan inşaat gürültüsü ve toz, bölgedeki yaşam kalitesini geçici olarak olumsuz etkileyebilir.
Yaşadığın ilde son yıllarda en belirgin şekilde değişen doğal veya beşeri çevre unsuru nedir? Bu değişimin en önemli nedenleri nelerdir? Yazınız.
Cevap:
Son yıllarda yaşadığım ilde en belirgin şekilde değişen beşerî çevre unsuru, hızla artan yapılaşma ve kentleşmedir. Bu değişimin en önemli nedenleri arasında nüfus artışı, kırsaldan kente göç ve artan konut talebi bulunmaktadır. Aynı zamanda ulaşım projeleri ve ticaret merkezlerinin çoğalması, şehrin çehresini değiştiren başlıca etkenlerdir. Bu durum, ekonomik büyümeyi desteklerken doğal alanların azalmasına ve çevresel sorunların artmasına da yol açmaktadır.
Doğal çevre zaman içinde değişikliğe uğrayabilmektedir. Bu durumun sebepleri neler olabilir? (10 puan)
Cevap:
Doğal çevrenin zaman içinde değişikliğe uğramasının başlıca sebepleri arasında iklim değişiklikleri, insan faaliyetleri ve doğal afetler gelmektedir.
Ceren’in yaşadığı yerde bulunan büyük nehir; bir zamanlar çeşit çeşit balıkların yaşadığı, insanların kenarında piknik yaptığı, hayvanların susuzluğunu giderdiği bir yerdi. Ancak yerleşim yerinin etrafında bulunan sanayi tesislerinin ve yerleşim yerindeki konut sayısının artması nedeniyle Ceren’in yaşadığı yerde bazı sorunlar ortaya çıktı.
Bu parçada Ceren’in yaşadığı yerde ortaya çıkan sorunların neler olabileceği ile ilgili yorumlarınızı yazınız.
Cevap:
Ceren’in yaşadığı yerdeki nehir, bir zamanlar canlı ve bereketli bir ekosistem iken, çevredeki sanayi tesislerinin ve nüfus artışının etkisiyle ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. Bu durum, nehir suyunda kirlilik, suyun canlılar için yaşanmaz hale gelmesi, balık ölümleri, su kaynaklarının azalması gibi sorunlara yol açmış olabilir. Ayrıca, nehir kenarındaki piknik alanlarının kirlenmesi, kötü kokuların yayılması ve çevresel dengenin bozulması gibi sorunlar da yaşanıyor olabilir. Bu durum, hem bölge halkının sağlığını tehdit eder hem de doğal yaşamı olumsuz etkiler.
Doğal ve beşerî çevrenin korunmasında ve sürdürülebilir çevre bilincinin oluşmasında sizlere ne gibi görevler düşmektedir?
Cevap:
Doğal ve beşerî çevrenin korunmasında bize düşen en önemli görev, çevreye duyarlı bir yaşam tarzı benimsemek ve sürdürülebilirlik bilincini yaymaktır. Geri dönüşüm yaparak atıkları azaltmak, enerji ve su tasarrufu sağlamak, doğaya zarar vermeyen ürünler kullanmak ve ağaçlandırma gibi çevre dostu faaliyetlere katılmak bireysel olarak alabileceğimiz önlemler arasındadır. Ayrıca, çevre konusunda farkındalık yaratmak için çevremizdeki insanları bilgilendirmek ve yerel çevre projelerine destek vermek de sorumluluklarımız arasındadır. Bu bilinçle hareket ederek, gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakabiliriz.
Kuruyan sulak alanlar Türkiye’nin su varlığını ve su canlılarını tehdit ediyor
“… Uzmanlar, geçtiğimiz yüzyılda Türkiye’nin sulak alanlarının yüzde kırkını kaybettiğini, bu durumun su canlılığı çeşitliliğini azalttığını dile getirdi. Sulak alanların azalmasının aynı zamanda tarımı ve içme suyu imkânlarını da olumsuz etkilediği ifade edildi. Uzmanlar, ayrıca su kaynaklarımızın kirlilik tehdidi ile karşı karşıya olduğu konusunda uyarılarda bulundu…”
Buna göre sulak alanların azalmasının sonuçları nelerdir?
Cevap:
Sulak alanların azalması, su canlılarının yaşam alanlarının yok olması nedeniyle biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra, tarımda sulama suyu sıkıntısı ve içme suyu kaynaklarının azalması gibi ciddi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ek olarak, bu alanların kaybı ekosistem dengesini bozarak erozyon, kuraklık ve iklim değişikliği etkilerini artırmaktadır. Kirlilik tehdidi ise mevcut su kaynaklarını daha da riskli hale getirmektedir.
Yusufeli Barajı nedeniyle yerleşim yerleri değişen köylüler yeni yuvalarına alıştı
“… Artvin’in Yusufeli ilçesinde Çoruh Nehri üzerine Yusufeli Barajı’nın inşa edilmesiyle Yeniköy, Tekkale, Irmakyanı, Çeltikdüzü, Çevreli, İşhan ve Meşecik köyleri sular altında kalmıştı. Bu köylerin sakinleri, yaklaşık bir yıl önce taşındıkları yeni yerleşim yerlerindeki hayatlarına alıştı. Modern villa şeklinde inşa edilen yeni evler, eski yerleşim yerlerini geride bırakırken hüzünlenen köy sakinlerini mutlu etti. Yeni yapılan yedi köyde toplamda beş yüz yedi konutun yanı sıra bazı iş yerleri, oyun parkları ve sosyal yaşam alanları da yer aldı….”
Yusufeli Barajı’nın yapılması ile doğal ve beşerî çevre unsurlarından hangilerinde değişim yaşanmıştır? Yazınız
Cevap:
Yusufeli Barajı’nın yapılmasıyla doğal çevrede, Çoruh Nehri üzerindeki su ekosistemleri ve sular altında kalan köylerin doğal yapısı değişmiştir. Beşerî çevrede ise yerleşim yerleri tamamen yenilenmiş, modern konutlar, iş yerleri ve sosyal alanlar inşa edilerek köy sakinlerinin yaşam biçimlerinde önemli bir dönüşüm yaşanmıştır.
Yaşadığınız çevrede yakın zamanda ne gibi değişimler yaşanmıştır? Örnekler veriniz.
Cevap:
Yaşadığım çevrede yakın zamanda hızlı kentleşme ve altyapı projeleri dikkat çekmektedir. Yeni konut projeleri ve alışveriş merkezleri inşa edilirken, bazı yeşil alanlar betonlaşmaya kurban gitmiştir. Bunun yanı sıra, çevre yolları ve toplu taşıma hatlarının genişletilmesi ulaşımı kolaylaştırmıştır. Ancak, artan nüfus ve araç trafiği, hava kirliliği ve gürültü gibi çevresel sorunları da beraberinde getirmiştir.
Yaşadığınız yerde küçük bir sağlık ocağının olduğunu ve bu sağlık ocağının yerine büyük bir hastane yapıldığını düşününüz.
Yapılan hastane yaşadığınız çevrede ne gibi değişikliklere neden olabilir? Yazınız.
Cevap:
Hastane, sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştırarak bölge halkı için büyük bir avantaj sağlar ve çevredeki nüfus yoğunluğunu artırabilir. Bununla birlikte, hastaneye gelen hasta ve ziyaretçi sayısının artması, trafik yoğunluğuna ve otopark ihtiyacına yol açabilir. Ayrıca, hastanenin inşası sırasında çevredeki doğal alanlar zarar görebilir ve gürültü kirliliği oluşabilir. Ancak, sosyal yaşamın canlanması ve yeni iş imkânlarının ortaya çıkması gibi olumlu etkiler de görülebilir.
Karadeniz turuna giden 5/E sınıfı ilk durak olarak Trabzon’a uğradılar. Sabah kahvaltısını Ayasofya Caminin bahçesinde bulunan kafede yaptılar. Ardından Atatürk Köşkü’nü ziyaret edip Uzun Göl’e uğrayıp hatıra fotoğrafı çekildiler. Sümela Manastırı’na gitmek için Altındere Vadisine geldiler. Burada öğle yemeğinin ardından Sümela Manastırı’nı gezdiler. Geziden sonra konaklama için Rize’ye doğru yola çıktılar.
Bu metinde “Doğal” ve “Beşerî” unsurlarından hangilerine yer verilmiştir? Yazınız.
Cevap:
- Doğal Unsurlar: Uzungöl, Altındere Vadisi
- Beşerî Unsurlar: Ayasofya Cami, kafe, Atatürk Köşkü, Sümela Manastırı
Merhaba arkadaşlar, eskiden ilimiz bu kadar kalabalık ve büyük değildi. Bundan yıllar önce ilimizde çay üretilmeye başlandı. Daha önce ekip biçemediğimiz yamaçlar çay tarlalarına dönüştü ve çayın işlenmesi için büyük fabrikalar kuruldu. Fabrikaların enerji ihtiyacını karşılamak için akarsularımıza barajlar yapıldı. Çay tarımında ve fabrikalarında iş gücüne ihtiyaç duyuldu ve bu sebeple ilimize başka illerden göç edenler oldu. İlimizin nüfusu, ilimizdeki konut sayısı hızla arttı ve yerleşim alanı genişledi. Artan ihtiyaçları karşılamak için okullar, hastaneler ve alışveriş merkezleri yapıldı.
Buna göre bu ilde doğal ve beşerî çevrenin değişimine neden olan unsurlar nelerdir?
Cevap:
- Doğal çevrenin değişimi: Yamaçların çay tarlalarına dönüştürülmesi ve akarsulara barajlar yapılması, doğal çevrenin dönüşümüne neden olmuştur.
- Beşerî çevrenin değişimi: Çay fabrikalarının kurulması, nüfus artışı, göçler, konut sayısının ve yerleşim alanlarının genişlemesi, ayrıca okullar, hastaneler ve alışveriş merkezlerinin yapılması beşerî çevredeki değişikliklerin temel unsurlarıdır.
Türkiye’nin enerji ve su yönetiminde öncü projelerinden biri olan Ermenek Barajı 210 metre yüksekliğiyle ülkemizin en büyük dördüncü barajıdır. Hem mühendislik açısından bir şaheser hem de enerji sektöründe önemli bir yere sahip. Barajın yapılması ile birlikte bölgenin ekonomik, doğal ve beşeri yapısında değişimler yaşanmıştır. İklim karasal iken kışların ılık geçmesi ile bölgede zeytin tarımı başlamıştır. Üretilen hidroelektrik sayesinde ülkemizin elektrik ihtiyacına destek sunmaktadır. Evleri sular altında kalan Çavuş Köyü sakinleri ise kendilerine devletin belirlediği yeni bir yere biraz üzgün olsalar da taşınmışlardır. . Ayrıca birçok kömür madeni de sular altında kalmıştır.
Bu metne göre insanların yaşadıkları yerde doğal ve beşeri çevrede neler değişmiştir yazınız?
Cevap:
- Doğal çevredeki değişiklikler: Baraj gölü oluşmuş, bu durum bölgenin iklimini etkileyerek kışların daha ılık geçmesine ve zeytin tarımının başlamasına olanak sağlamıştır. Ayrıca, kömür madenleri sular altında kalmıştır.
- Beşerî çevredeki değişiklikler: Çavuş Köyü sakinleri evleri sular altında kaldığı için yeni bir yere taşınmak zorunda kalmıştır. Hidroelektrik üretimi ise ülkenin enerji ihtiyacına destek sağlayarak ekonomik yapıyı güçlendirmiştir.
Batman’da petrol üretiminin sağladığı gelişmelerden bazıları şunlardır:
• Şehir ekonomisine önemli miktarda gelir sağlanmıştır.
• Petrol rafinerileri ve petrokimya gibi tesisler kurulmuştur.
• Petrol üretimi ile artan ekonomik faaliyetler sayesinde yol, su, elektrik ve konut gibi temel hizmetlerin iyileştirilmesi için kaynak ayrılmıştır.
Bu bilgilere dayanılarak Batman’da petrol üretimi sonrasında hangi alanlarda gelişmeler yaşandığını yazınız.
Cevap:
Altyapı, sanayi, ekonomi
Yaşadığımız il genel olarak dağlık bir yapıya sahiptir. Dağlarımızın arasında akarsular bulunmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda Devlet Su İşleri tarafından bu akarsulardan birinin üzerine baraj yapıldı. Barajın yapılmasıyla birkaç köy sular altında kaldı. Köy sakinleri, barajın yakınlarındaki dağların eteklerine yapılan yeni yerleşim alanlarına yerleştirildiler. Barajın yapılması ilimizin iklim yapısını da etkiledi. Yağışların artmasıyla ilimizin ormanlarındaki ağaç sayısında artış yaşandı ve ormanlık alanlar genişledi.
Metne göre doğal ve beşerî çevrenin değişiminden etkilenen unsurlar nelerdir? Yazınız
Cevap:
- İklim
- Yerleşim yerleri
- Ormanlar
Adana, Türkiye’nin önemli tarım ve sanayi şehirlerinden biri olarak hızla gelişmeye devam etmektedir. Verimli Çukurova topraklarında pamuk, mısır ve narenciye gibi ürünler yetiştirilmekte, modern tarım teknikleri kullanılmaktadır. Sanayi alanında ise gıda, tekstil ve petrokimya sektörlerinde büyük yatırımlar yapılmış, organize sanayi bölgeleri genişletilmiştir. Şehirde ulaşımı rahatlatmak için yeni yollar ve köprüler inşa edilmiş, aynı zamanda Seyhan Nehri çevresindeki rekreasyon alanları genişletilmiştir. Turizm açısından da Adana Kebabı ve Portakal Çiçeği Karnavalı gibi unsurlar şehre canlılık kazandırmıştır.
- Adana’daki doğal ve beşerî çevreyi oluşturan unsurlar nelerdir?
- Değişimin sebepleri nelerdir?
- Değişimin sonuçları nelerdir?
Cevap:
- Adana’daki doğal ve beşerî çevreyi oluşturan unsurlar:
- Doğal çevre unsurları: Çukurova toprakları, Seyhan Nehri, tarım alanları
- Beşerî çevre unsurları: Organize sanayi bölgeleri, yollar, köprüler, rekreasyon alanları, turistik etkinlikler (Adana Kebabı, Portakal Çiçeği Karnavalı)
- Değişimin sebepleri:
Tarımda modern tekniklerin kullanılması ve verimli toprakların değerlendirilmesi, Sanayi yatırımlarının artması ve organize sanayi bölgelerinin genişletilmesi , Ulaşım projelerinin yapılması ve turizmin gelişmesi
- Değişimin sonuçları:
Tarım ürünlerinin çeşitliliği ve verimliliğin artması, Gıda, tekstil ve petrokimya sektörlerinde büyüme, Ulaşımın kolaylaşması ve şehir içi hareketliliğin artması, Turizmin canlanması ve karnaval etkinliklerinin şehre katkı sağlaması