ÜRETİM, DAĞITIM, TÜKETİM
Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler):
1- Coğrafi Etmen 2- Doğal Kaynaklar
3- Teknolojik gelişmeler 4- İhtiyaç ve istekler
5- Devletin katkısı
Tarımı destekleyen Kurum ve Kuruluşlar:
1- Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü: Bitki ve hayvan üretimini artırmaya, ürünleri çeşitlendirmeye ve kaliteyi yükseltmek için uğraşır.
2- Tarım Kredi Kooperatifi: Üreticinin ürünlerini değerlendirmesini sağlar. Onlara destek sağlar.
3- Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO): Özellikle tahıl ürünlerin alım ve satışını yapar. Ürünlerin stoklanmasını ve korunması sağlar.
4- Ziraat Bankası: Üreticiye kredi vererek destekler.
5- Devlet Su İşleri (DSİ): Kurduğu bent, göl, baraj ve kanallarla sulamaya destek sağlar.
Yer Altından Yer Üstü Zenginliğine:
Maden: Yer altından çıkarılan değerli maddelere maden denir.
Rezerv: Madenin yer altındaki miktarı.
- Ülkemizde maden arama için Maden Tetkik Arama (MTA) kurulmuştur.
- Madenleri işletmek içinde Etibank kurulmuştur.
Türkiye’de Çıkarılan Önemli Madenler:
1- Bor: Ülkemiz dünyada bor yatakları bakımından en zengin ülkesidir. Marmara Bölgesinde Kütahya,Eskişehir ve Balık esir çevresinde çıkarılır.
Bor jet, roket yakıtı, sabun deterjan, lehim, fotoğrafçılık, tekstil, cam, kağıt gibi daha birçok eşya yapımında kullanılır. Geleceğin petrolü olarak adlandırılır.
2- Demir: Divriği (Sivas), Hekimhan, Hasan Çelebi (Malatya), çıkarıldığı önemli yerlerdir.
Sanayi kuruluşları olmak üzere her alanda çok kullanılır.
3- Bakır: En çok Murgul(Artvin), Küre (Kastamonu), Maden (Elazığ) çıkarılır.
Elektrik, elektronik sanayi, mutfak eşya yapımı, süs eşyaları yapımında kullanılır.
4- Krom: En çok Guleman (Elazığ), Fethiye, Köyceğiz (Muğla)Elazığ, Eskişehir’de en çok çıkarılır.
Çeliği sertleştirmede de paslanmaz çelik yapımında kullanılır. Ülkemizde en çok çıkarılan madenlerin başında gelir.
5- Boksit (Alüminyum): Seydişehir , Akşehir (Konya), Akseki( Antalya) en çok çıktığı yerdir.Boksit madeni işlenerek alüminyum elde edilir. Elektrik-elektronik sanayi, uçak –otomotiv sanayi,inşaat sektörü ev eşya yapımında kullanılır.
6- Uranyum- Toryum: En çok Sivrihisar (Eskişehir) Salihli (Manisa), Eşme (Uşak) Çanakkale, Koçarlı’da çıkarılır. Nükleer enerjinin ham maddesidir.
-Diğer Madenler: Magnez, kurşun, çinko,volfram, nikel, civa, fosfat, tuz, kükürt, barit, zımpara, mermer, lületaşı, magnezyum diğer önemli madenlerdir.
Sanayi (Endüstri): İşlenmemiş yada yarı işlenmiş maddelerin fabrikalarda işlenerek kullanılabilir hale getirilmesi faaliyetlerine sanayi (endüstri) denir.
Bir Yerde Sanayi Tesisi Açabilmek İçin Gerekli Şartlar:
1- Sermaye 2- Ham madde 3- Enerji 4- İş gücü 5- Ulaşım 6- Pazarlama
Enerji Kaynakları:
1- Güneş: Güneşten gelen ışık ve ısı sayesinde elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.
2- Rüzgar: Rüzgarın gücünden elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.
3-Hidroelektrik: Barajlardan suyun yüksekten akıtılması ile elde edilen enerji kaynağıdır. Yenilenebilir.
4- Jeotermal Enerji: Yer altından çıkan sıcak su kaynaklarıdır. Yenilenebilir.
5- Doğalgaz: Isınmada kullanılan enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır. Ülkemizde doğalgaz Trakya’da ve Mardin- Çamurlu’da çıkar. Ancak bunlar ihtiyacımızın çok az kısmını karşılar.
6-Petrol: Önemli enerji kaynağıdır. Yakıt dışında poşet yapımı gibi bir çok alanda kullanılır. Ülkemizde petrol sadece Güneydoğu Anadolu Bölgesinde çıkarılır.( Batman, Siirt, Diyarbakır, Adıyaman). Yenilenemez.
7- Nükleer Enerji: Uranyum ve toryum madenlerinin atomlarının parçalanması yada birleştirilmesi ile elde edilen enerjidir. Atom enerjisi de denir. Çok tehlikeli bir enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır.
8-Taş Kömürü: Ülkemizde sadece Zonguldak çevresinde çıkarılır. Çoğu demir-çelik fabrikalarında kullanılır.yenilenemeyen enerjidir. 6
9- Linyit: Buda bir kömür çeşididir. Ülkemiz linyit yönünden zengin yataklara sahiptir. Çıkarıldığı önemli bazı yerler: Afşin-Elbistan (Kahramanmaraş), Tavşanlı- Tunçbilek (Kütahya), Yatağan (Muğla), Soma (Manisa), Dodurga (Çorum) - Linyit En zengin enerji kaynağımızdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır.
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP): Fırat ve Dicle Nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra tarımsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir.
** Atatürk Barajı, dolgu hacmi bakımından dünyanın 6. büyük barajı durumundadır. Aynı zamanda Avrupa'nın ve Türkiye'nin en büyük barajıdır.
Vergi: Ülkemizde para karşılığında yapmış olduğumuz işler ve almış olduğumuz hizmetler için kazançlarımızın bir bölümünü devletin işlerliğinin sağlanması maksadı ile devletimize vermektir.
Bazı vergiler; gelir vergisi (kazanılan paradan alınan vergi), emlak vergisi (konutlardan alınan vergi), gümrük vergisi (Sınırdan giren çıkan ürünlerden alınan vergi), Motorlu araçlar vergisi, iletişim vergisi gibi…
Orman: Birçok ağaç ve canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu topluluğa orman denir.
** Orman bakımından en zengin bölgemiz “Karadeniz Bölgesi”dir.
Ormanın Faydaları:
1- Yakacak ve hammadde kaynağı.
2- Yer altı sularını zenginleştirir.
3- Yağış miktarının artmasını sağlar.
4- Hava kirliliğini önler.
5- Doğal güzellikler sağlar.
6- Sıcağı ve soğugu dengeler.
7- Erozyonu engeller.
8- Çevreyi güzelleştirir.
9- Ülke savunmasında önemlidir.
10- Gezme ve dinlenme yeridir.
11- İnsanlara iş olanakları sağlar. ( daha birçok madde ekleyebiliriz)
Çay: Yağışlı iklimleri seven bir ağacıktır. Yaprakları kurutularak içtiğimiz çay elde edilir.
** Çay ülkemizde sadece Doğu Karadeniz’de yetişir. (Rize çevresinde).
** Ülkemizde çayı ilk getirip yetiştiren kişi “Zihni DERİN’dir.”
Meslek: Kişinin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı işe meslek denir.
-İnsanlar mesleklerini ilgi yeteneklerine göre seçmelidir. Eğer istemediği işte çalışırsa başarısız olur ve kendini geliştiremez.
-Yanlış meslek seçiminde rol oynayan faktörler:
1- Ailenin yönlendirmesi 2- Çevreden etkilenme 3- Kişinin yeteneklerini tanımamış olma
Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler):
1- Coğrafi Etmen 2- Doğal Kaynaklar
3- Teknolojik gelişmeler 4- İhtiyaç ve istekler
5- Devletin katkısı
Tarımı destekleyen Kurum ve Kuruluşlar:
1- Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü: Bitki ve hayvan üretimini artırmaya, ürünleri çeşitlendirmeye ve kaliteyi yükseltmek için uğraşır.
2- Tarım Kredi Kooperatifi: Üreticinin ürünlerini değerlendirmesini sağlar. Onlara destek sağlar.
3- Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO): Özellikle tahıl ürünlerin alım ve satışını yapar. Ürünlerin stoklanmasını ve korunması sağlar.
4- Ziraat Bankası: Üreticiye kredi vererek destekler.
5- Devlet Su İşleri (DSİ): Kurduğu bent, göl, baraj ve kanallarla sulamaya destek sağlar.
Yer Altından Yer Üstü Zenginliğine:
Maden: Yer altından çıkarılan değerli maddelere maden denir.
Rezerv: Madenin yer altındaki miktarı.
- Ülkemizde maden arama için Maden Tetkik Arama (MTA) kurulmuştur.
- Madenleri işletmek içinde Etibank kurulmuştur.
Türkiye’de Çıkarılan Önemli Madenler:
1- Bor: Ülkemiz dünyada bor yatakları bakımından en zengin ülkesidir. Marmara Bölgesinde Kütahya,Eskişehir ve Balık esir çevresinde çıkarılır.
Bor jet, roket yakıtı, sabun deterjan, lehim, fotoğrafçılık, tekstil, cam, kağıt gibi daha birçok eşya yapımında kullanılır. Geleceğin petrolü olarak adlandırılır.
2- Demir: Divriği (Sivas), Hekimhan, Hasan Çelebi (Malatya), çıkarıldığı önemli yerlerdir.
Sanayi kuruluşları olmak üzere her alanda çok kullanılır.
3- Bakır: En çok Murgul(Artvin), Küre (Kastamonu), Maden (Elazığ) çıkarılır.
Elektrik, elektronik sanayi, mutfak eşya yapımı, süs eşyaları yapımında kullanılır.
4- Krom: En çok Guleman (Elazığ), Fethiye, Köyceğiz (Muğla)Elazığ, Eskişehir’de en çok çıkarılır.
Çeliği sertleştirmede de paslanmaz çelik yapımında kullanılır. Ülkemizde en çok çıkarılan madenlerin başında gelir.
5- Boksit (Alüminyum): Seydişehir , Akşehir (Konya), Akseki( Antalya) en çok çıktığı yerdir.Boksit madeni işlenerek alüminyum elde edilir. Elektrik-elektronik sanayi, uçak –otomotiv sanayi,inşaat sektörü ev eşya yapımında kullanılır.
6- Uranyum- Toryum: En çok Sivrihisar (Eskişehir) Salihli (Manisa), Eşme (Uşak) Çanakkale, Koçarlı’da çıkarılır. Nükleer enerjinin ham maddesidir.
-Diğer Madenler: Magnez, kurşun, çinko,volfram, nikel, civa, fosfat, tuz, kükürt, barit, zımpara, mermer, lületaşı, magnezyum diğer önemli madenlerdir.
Sanayi (Endüstri): İşlenmemiş yada yarı işlenmiş maddelerin fabrikalarda işlenerek kullanılabilir hale getirilmesi faaliyetlerine sanayi (endüstri) denir.
Bir Yerde Sanayi Tesisi Açabilmek İçin Gerekli Şartlar:
1- Sermaye 2- Ham madde 3- Enerji 4- İş gücü 5- Ulaşım 6- Pazarlama
Enerji Kaynakları:
1- Güneş: Güneşten gelen ışık ve ısı sayesinde elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.
2- Rüzgar: Rüzgarın gücünden elde edilen enerjidir. Yenilenebilir enerji kaynağıdır.
3-Hidroelektrik: Barajlardan suyun yüksekten akıtılması ile elde edilen enerji kaynağıdır. Yenilenebilir.
4- Jeotermal Enerji: Yer altından çıkan sıcak su kaynaklarıdır. Yenilenebilir.
5- Doğalgaz: Isınmada kullanılan enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır. Ülkemizde doğalgaz Trakya’da ve Mardin- Çamurlu’da çıkar. Ancak bunlar ihtiyacımızın çok az kısmını karşılar.
6-Petrol: Önemli enerji kaynağıdır. Yakıt dışında poşet yapımı gibi bir çok alanda kullanılır. Ülkemizde petrol sadece Güneydoğu Anadolu Bölgesinde çıkarılır.( Batman, Siirt, Diyarbakır, Adıyaman). Yenilenemez.
7- Nükleer Enerji: Uranyum ve toryum madenlerinin atomlarının parçalanması yada birleştirilmesi ile elde edilen enerjidir. Atom enerjisi de denir. Çok tehlikeli bir enerji kaynağıdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır.
8-Taş Kömürü: Ülkemizde sadece Zonguldak çevresinde çıkarılır. Çoğu demir-çelik fabrikalarında kullanılır.yenilenemeyen enerjidir. 6
9- Linyit: Buda bir kömür çeşididir. Ülkemiz linyit yönünden zengin yataklara sahiptir. Çıkarıldığı önemli bazı yerler: Afşin-Elbistan (Kahramanmaraş), Tavşanlı- Tunçbilek (Kütahya), Yatağan (Muğla), Soma (Manisa), Dodurga (Çorum) - Linyit En zengin enerji kaynağımızdır. Yenilenemeyen enerji kaynağıdır.
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP): Fırat ve Dicle Nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra tarımsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir.
** Atatürk Barajı, dolgu hacmi bakımından dünyanın 6. büyük barajı durumundadır. Aynı zamanda Avrupa'nın ve Türkiye'nin en büyük barajıdır.
Vergi: Ülkemizde para karşılığında yapmış olduğumuz işler ve almış olduğumuz hizmetler için kazançlarımızın bir bölümünü devletin işlerliğinin sağlanması maksadı ile devletimize vermektir.
Bazı vergiler; gelir vergisi (kazanılan paradan alınan vergi), emlak vergisi (konutlardan alınan vergi), gümrük vergisi (Sınırdan giren çıkan ürünlerden alınan vergi), Motorlu araçlar vergisi, iletişim vergisi gibi…
Orman: Birçok ağaç ve canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu topluluğa orman denir.
** Orman bakımından en zengin bölgemiz “Karadeniz Bölgesi”dir.
Ormanın Faydaları:
1- Yakacak ve hammadde kaynağı.
2- Yer altı sularını zenginleştirir.
3- Yağış miktarının artmasını sağlar.
4- Hava kirliliğini önler.
5- Doğal güzellikler sağlar.
6- Sıcağı ve soğugu dengeler.
7- Erozyonu engeller.
8- Çevreyi güzelleştirir.
9- Ülke savunmasında önemlidir.
10- Gezme ve dinlenme yeridir.
11- İnsanlara iş olanakları sağlar. ( daha birçok madde ekleyebiliriz)
Çay: Yağışlı iklimleri seven bir ağacıktır. Yaprakları kurutularak içtiğimiz çay elde edilir.
** Çay ülkemizde sadece Doğu Karadeniz’de yetişir. (Rize çevresinde).
** Ülkemizde çayı ilk getirip yetiştiren kişi “Zihni DERİN’dir.”
Meslek: Kişinin geçimini sağlamak için sürekli yaptığı işe meslek denir.
-İnsanlar mesleklerini ilgi yeteneklerine göre seçmelidir. Eğer istemediği işte çalışırsa başarısız olur ve kendini geliştiremez.
-Yanlış meslek seçiminde rol oynayan faktörler:
1- Ailenin yönlendirmesi 2- Çevreden etkilenme 3- Kişinin yeteneklerini tanımamış olma
teşk.