Rehberlik Nedir

erkanisanmaz

Site Yöneticisi
Yönetici
Admin
Katılım
21 Ocak 2007
Mesajlar
8,520
Puanları
683
Yaş
48
Konum
Denizli
Web sitesi
www.sosyalbilgiler.biz
Rehberlik Hizmetler i Nedir ?
1. Psikoloji k Danışma Hizmetler i

2. Oryantasy on Hizmeti

3. Bireyi Tanıma Hizmeti

4. Bilgi Toplama ve Yayma Hizmeti

5. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti

6. İzleme ve Değerlendirme Hizmeti



REHBERLİK HİZMETLERİ

“Rehberlik, seçimler ve uyum yapmada, problem çözmede bir kişinin diğerine verdiği yardımdır” (Jones, 1963)

“Rehberlik, problem çözebilmesi, bağımsız hale gelebilme si ve içinde yaşadığı toplumun sorumlu bir üyesi olabilmes i için bireye verilen yardım sürecidir” (Glanz, 1964)

“Rehberlik, demokrati k ortam içinde bireyin kapasite ve yetenekle rini en uygun biçimde geliştirmeyi amaçlayan ve uzman kişilerce verilen tüm eğitim programının bir parçası olarak sunulan hizmetler dir” (Mortensen ve Schmuller, 1966)

“Rehberlik, bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistemati k ve profesyon el yardım sürecidir” (Kuzgun, 1992)

“Rehberlik, bireye, kendini anlaması, problemle rini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitel erini kendine en uygun düzeyde geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce verilen psikoloji k yardımdır.” (Kepçeoğlu, 2001)

Bu tanımlardan hareketle aşağıdaki genelleme leri yapabilir iz.

1. Rehberlik bir süreçtir.

2. Rehberlik bireye yardım etme işidir.

3. Rehberlik yardımı bireye dönüktür.

4. Rehberlik bilimsel ve profesyon el bir yardımdır.

5. Rehberliğin esası bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir.

Psikoloji k Danışmanlık Hizmetler i

Psikoloji k danışma “Bireyin karar verme ve problem çözme ihtiyaçlarını karşılayarak gelişim ve uyumunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla bireyle yüzyüze kurulan psikoloji k yardım ilişkisidir.” (Gibson ve Mitchell, 1990)

Yardımı alan kişiye “danışan”, yardımı verene de “psikoloji k danışman” denir.

Alıştırma-Oryantasyon Hizmetler i
Psikoloji k danışma ve rehberlik te alıştırma-oryantasyon hizmetler i öğrencilere okulda bulunan olanakları tanıtmak amacı ile düzenlenen çalışmaları kapsar. Öğrencilere okulda bulunan olanakları ve hatta yakın çevreyi tanıtmak okul yöneticileri başta olmak üzere okuldaki tüm personeli ilgilendi ren bir sorumlulu ktur.

Her okul düzeyi için geçerli olmak üzere, okulu ve yakın çevreyi, okulda ve yakın çevrede bulunan olanakları iyi tanıyan ve bunları kullanan öğrencilerin daha üstün bir gelişme gösterdiği yapılan araştırmalarla da anlaşılmıştır.

1- Okulun kısa bir tarihçesi ile tanıtılması.

2- Okulun bina ve diğer fiziksel olanakları ile tanıtılması.

3- Okulun bulunduğu yakın çevrenin tanıtılması.

4- Okulda uygulanan eğilim programının tanıtılması.

5- Program-dışı eğitsel, sosyal ve kültürel etkinlikl erin tanıtılması.

6- Okuldaki psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin ve diğer öğrenci kişilik hizmetler inin tanıtılması.

7- Okulda uygulanan kuralların tanıtılması

Okulda düzenlenecek alıştırma-oryantasyon çalışmaları, etkinliğin türüne göre değişmekle birlikte, başta yeni öğrenciler olmak üzere tüm öğrencilere, yöneticilere, öğretmenlere, uzman personele ve velilere açık olmalıdır. Olanakların uygunluğu ölçüsünde okuldaki alıştırma hizmetler inden velilerin yararlanm aları sağlanmalıdır. Velilerin, okul ve olanakları hakkında edineceği bilgiler onların çocukları ve okul ile olan ilişkilerini düzenlemede belirgin kolaylıklar getirebil ir, öte yandan, okula yeni atanan yönetici, uzman ve öğretmenlerin okul ve yakın çevreyi iyi tanımaları gerekir.

Alıştırma-oryantasyon hizmetler i de kuşkusuz diğer psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler i gibi sürekli verilmeli dir. Ancak özellikle okulu ve okuldaki çeşitli olanak ve kuralları tanıtma amacı ile düzenlenecek çalışmaların yoğun olarak öğretim yılı başında ve her yıl yapılması çok önemlidir.

Alıştırma-oryantasyon amacı ile okuldaki programla r, hizmetler, etkinlikl er ve kurallar hakkındaki tanıtıcı bilgileri özetleyen yazılı dokümanlar yıl içinde sürekli olarak hazırlanarak öğrencilere ve velilere dağıtılabilir.

Oryantasy on çalışmaları öğrencilere ve velilere okuldaki psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler ini tanıtmada ve bu hizmetler den yararlanm a yollarını göstermede büyük fırsat sağlar.Okula yeni başlayan öğrencilere, eğitim yılı başında, okulu, kurallarını, işleyişini tanıtmak, okul ve çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgi vermek ve böylece yeni girdikler i ortama kısa sürede alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.

Bireyi Tanıma Hizmetler i

Bireyi tanımaya dönük hizmetler dir. Bireyi tanıma amaçlı kullanılan yöntem ve teknikler in sonucu Toplu Dosyaya kaydedili r.

Psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inde bu hizmetler den yararlana cak bireyleri türlü yönleri ile tanıma genel olarak önemlidir. Ancak, özellikle okullarda öğrencilerin değişik yönleri ile tanınması psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin etkililiği bakımından daha da önemlidir. Bundan dolayı bireyi tanıma hizmetler i tüm psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler i arasında geniş bir yer tutar.

Bireyi Tanıma Hizmetler i ile ilgili Bazı Temel Anlayışlar :

Psikoloji k danışma ve rehberlik te bireyi tanıma hizmetler i hem duyarlı hem de teknik özellikleri olan bir hizmet grubudur. Bu gruptaki hizmetler in düzenlenmesinde öncelikle dikkate alınması gereken hem mesleki hem de bireye saygıya dayanan ahlaki ilkeler ve anlayışlar vardır.

Bireyi tanıma hizmetler i ile ilgili olarak şu ilkeler ve anlayışlar her yerde ve her zaman önemle benimsenm elidir:

1. Bireyleri tanımanın tek amacı ve gereği onların kendileri ni tanımalarına yardımcı olmaktır. Buna göre, tanıma hizmetler inde bireyleri tanıma sadece bir araç, onların kendi kendileri ni daha iyi tanımalarına yardım ise bir araçtır. Psikoloji k danışman ve rehberlik de bireyleri tanıma hizmetler i ile toplanan, ancak bireyleri n kendi kişiliklerini daha iyi tanımaları ve anlamaları amacı ile kullanılmayan hiçbir bilginin önemi ve gereği yoktur. İşte, okullarda öğrenciler hakkında toplanan tüm bilgiler bu amaçla öğrencilerle mutlaka paylaşılmalı ve birlikte yorumlanm alıdır.

2. Okullarda tanıma hizmetler i tüm öğrencileri kapsamalıdır. Akademik durumu ile sosyal psikoloji k uyumu ne olursa olsun, her öğrencinin kendi kapasite ve özellikleri hakkında daha çok bilgi edinmeye; böylece kendisi hakkında gerçekçi ve tutarlı bir görüş kazanmaya ihtiyacı vardır.

3. Öğrenci tanıma hizmetler i mutlaka takım halinde birlikte çalışmayı gerektiri r. Bir okulda düzenlenmesi gereken tanıma çalışmaları her zaman sayısı ne olursa olsun uzman personeli n altından kalkamaya cağı kadar geniştir. Buna göre, okulda öğrencileri tanıma çalışmalarında; başta okul müdürü olmak üzere diğer yöneticilere ve tüm öğretmenlere önemli görevler düşer. Sözü edilen işbirliğinin sağlanması görevin dağıtılması ve hizmetin okuldaki herkes tarafından desteklen mesi için öğrencileri tanıma hizmetler i mutlaka bir programa bağlanmalıdır. Hizmetler i programla mada uzman personeli n katkısı çok önemlidir. Ancak, programın sürdürülmesi için gereken öncülük okul müdürlerinden beklenir.

4. Öğrencileri tanıma hizmetler i süreklidir. Öğrenciler hakkında bilgi toplama, belirli bir sınıfa ya da yaşa özgü olmaktan çok, her sınıfla ve yaşla sürekli olarak yapılması gereken bir çalışmadır. Birey, tüm özellikleri bakımından sürekli bir değişme ve gelişme içindedir. Bu değişme ve gelişme okul yıllarında çok daha hızlıdır Böyle olduğuna göre, her yaşta ve her sınıfta öğrenci hakkında sürekli olarak toplanan bilgileri n bir arada ele alınması ile ancak onun hakkında geçerli ve doğru bir görünüm elde edebilir. Aksi halde belirli dönemlerde toplanmış sınırlı bilgiler sadece o dönem için geçerli olabileceğinden, bu tür sınırlı bilgilere dayanarak öğrencilerin kendi kendileri ni tanımalarına yardım etme çabaları son derece yanıltıcı olabilir.

5. Tanıma hizmetler i ile bireyler hakkında toplanan bilgiler objektif, geçerli ve güvenilir olmalıdır. Bunun için, bireyler hakkında bilgi toplamada kişisel kanı, görüş ve tutumların ötesinde objektif, geçerli ve güvenilir nitelikle re sahip bazı psikoloji k ölçme araçları kullanmak gerekir.

Psikoloji k danışma ve rehberlik te bireyleri tanıma amacı ile kullanılabilecek çeşitli teknikler ve psikoloji k ölçme araçları vardır. Ancak, çeşitli teknikler in ve araçların geliştirilip kullanılması, bu konuda yeterince uzmanlaşmayı ve bir mesleki hazırlığı gerektiri r. Bir psikoloji k ölçme aracının objektif, geçerli ve güvenilir olması doğrudan doğruya o aracın kullanılma amacı ile ilgilidir . Her yerde, her zaman ve her koşulda eksiksiz olarak objektif, geçerli, güvenilir ve kullanışlı bir teknik ya da psikoloji k ölçme aracı düşünülemez. O halde esas olan, amaca en uygun bir teknik ya da aracı seçmek veya yeniden geliştirebilmektir.

Okullarda rehberlik ve psikoloji k danışma uzmanları, tanıma amacı ile kullanılabilecek ya da yeniden geliştirilebilecek teknikler, araçlar ve bunların özellikleri hakkında çeşitli kaynaklar dan yararlana rak mesleki hazırlıklarını geliştirmek ve kendileri ni yenilemek için her çabayı göstermelidir. Uzmanlar bu araçları elinde bulundura n kuruluşlardan ve özellikle Rehberlik Araştırma Merkezler inden hem araç hem de uzmanlık yardımı sağlamaya çalışmalıdır. Öte yandan, amaçlar iyice belirlend ikten sonra bu amaçlara uygun olarak, özellikle test-dışı psikoloji k ölçme araçlarından bazıları okullarda uzmanlar tarafından geliştirilebilir. Önemli olan seçilen ya da geliştirilen psikoloji k ölçme aracının özelliklerinin ve sınırlılıklarının iyi bilinmesi ve belirlene n amaca uygun olmasıdır.

6. Bireyleri tanıma hizmetler inde kullanılan psikoloji k ölçme araçlarından elde edilen sonuçları çok dikkatle kullanmak gerekir. Böylece bu araçların sınırlılıklarından gelebilec ek sakıncalar da en alt düzeyde tutulabil ir. Buna göre, bireyin herhangi bir özelliği hakkında çeşitli zamanlard a değişik araçlar kullanmad an, tek bir uygulamay a dayanarak asla genel bir sonuç çıkarmaya gidilmeme lidir. Tanıma hizmetler inde bireyler hakkında toplanan bilgiler onları şu ya da bu grup içine sokarak sınıflama ve etiketlem e amacı ile değil: bu bilgiler onlarla birlikle paylaşılarak ve yorumlanılarak onların kendileri ni daha tutarlı ve gerçekçi bir biçimde tanımalarına yardım etmek amacı ile kullanılmalıdır.

7. Okullarda öğrenciler hakkında çeşitli teknik ve araçlarla parça parça toplanan bilgiler bir bütünlük içinde sınıflandırılmalı, özetlenmeli; öğrencilerle paylaşmak ve gerektiğinde diğer ilgililer e sunmak üzere dosyalanm alıdır. Öğrenciler hakkında toplanan bilgileri n bir kısmı ise sadece kendileri ile paylaşılabilecek nitelikte ki özel ve gizil olan kişisel bilgilerd ir. Hangi bilgileri n genel, hangi bilgileri n özel ve gizil bilgi sayılacağı her zaman pek açık değildir. Bu, bir ölçüde, uzmanların mesleki etik (ahlak) anlayışına, bir ölçüde ise bireyin anlayış ve iznine bağlıdır. Genel olarak psikoloji k danışma ve rehberlik te, sonradan başkaları tarafından elde edildiğinde ya da öğrenildiğinde bireyin mutluluğunu ve gelişimini olumsuz yönde etkileyeb ilecek nitelikte ki her bilgi özel ve gizli bilgi sayılır. İşte danışmanların sadece bireyin kendisi ile paylaşılabilecek nitelikte ki bu özel ve gizli olan kişisel bilgileri diğer genel bilgilerd en ayırmaları; sınıflama, özetleme, dosyalama ve saklama bakımlarından bu tür bilgiler için gerekli titizliği göstermeleri beklenir.

8. Okullarda öğrenciler hakkında toplanan özel ve gizli olmayan genel bilgilerd en öğrenciler yanı sıra öğretmenlerin, yöneticilerin ve hatta velilerin de yararlanm ası sağlanır. Bu bilgiler başkalarının yararlana bileceği bir biçimde sınıflanmalı, özetlenmeli ve dosyalanm alıdır. Bu amaçla okullarda öğrenci tanıma fişleri ve toplu dosyalar tutulur. Öğretmenler ve yöneticiler toplu dosyalard a yer alan genel bilgilerd en doğrudan doğruya yararlana bilirler. Hatta, velilerde bir ölçüde bu dosyalard an yararlana bilirler. Bunun için, okullarda toplu dosyalar genellikl e bir memurun ya da sekreteri n korumasında herkesin erişebileceği yerlerde bulunduru lur. Ancak, öğrenciler hakkında toplanan genel bilgilerd en daha yeterli bir düzeyde yararlanılabilmesi için, bu bilgileri n belirli yaklaşım biçimleri içinde öğretmenlere, yöneticilere ve özellikle velilere uzmanlar tarafından açıklanması ve yorumlanm ası önemli yararlar sağlar. Ayrıca, bu yaklaşım ile yönetici, öğretmen ve velilerde psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler ine ters düşebilecek bazı olumsuz anlayışların ve yanlış yorumların meydana gelmesi de önlenebilir.

9. Bireyleri tanıma hizmetler i sürdürülürken mesleki etik kurallara mutlaka uyulmalıdır. Özellikle gizli bilgileri n kaydedili p saklanmasında, psikoloji k ölçme araçlarının uygun koşullarda uygulanıp puanlamasında, bireylerl e ilgili bilgileri n gerektiğinde başkaları ile paylaşılmasında, yönetim ve disiplin işlemleri ve birimleri ile dengeli bir ilişkinin kurulmasında etik kurallara daha da önem verilerek bu kurallara uygun hareket edilmesi gerekir.

Tanıma hizmetler inde bireyleri n bütün yönleri ile tanınması bir ilke olarak benimsenm elidir. Bir bütünlük içinde birey hakkında her yönden bilgi toplanması amaç olmalıdır. Buna göre, tanıma hizmetler i mevcut olanaklar ölçüsünde, alabildiğince geniş tutulmalıdır.

Bilgi Toplama ve Yayma Hizmetler i

Üst öğrenim kurumları hakkında, okulun programı hakkında ve meslekler hakkında elde edilen bilgileri n öğrencilere, velilere sunumudur .

Bilgi toplama ve yayma hizmetler inin esas amacı okullarda öğrencilerin eğitsel vb mesleki alanlarda kendileri ne en uygun ve gerçekçi seçimleri yaparak onların eğitsel ve mesleki yönelmelerine yardımcı olmaktır. Bu amaca erişmek için bilgi toplama ve yayma hizmetler inde öğrencilerin ihtiyaç duyabilec ekleri her tur eğitsel ve mesleki bilgiyi toplamak: bu bilgileri sınıflayıp özetleyerek en uygun biçimde düzene koymak; bu bilgileri yine en uygun yaklaşımlar içinde öğrencilerle paylaşarak onların eğitsel ve mesleki yönelmelerine yardım etmek gerekir.

Bunların yapılması için, kuşkusuz eğitsel ve mesleki bilgileri n yanı sıra kişisel bilgileri n de çok önemli ve gerekli olduğu; hatta öğrenciler hakkında yeterli kişisel bilgi toplamada n onları eğitsel ve mesleki bilgilerd en yararlandırma olanağının bulunmadığı açıktır.

Bilgileri n Toplanması
Bilgi toplama ve yayma hizmetler inin etkililiği her şeyden önce öğrencilerin ihtiyaç duyabilec ekleri eğitsel ve mesleki bilgileri n toplanıp el altında bulunduru lmasına bağlıdır. Bunun için. öğrencilerin çeşitli alanlara yönelmelerinde ihtiyaç duyabilec ekleri her türlü eğitsel ve mesleki bilginin toplanması gerekir.

Bilgi toplama ve yayma hizmetler inde öğrencilere verilmek üzere toplanaca k bilgileri n önemli bir kısmı doğrudan doğruya okul içinde çeşitli programla r, bunların alt programla rı; kurslar, sosyal, kültürel ve eğitsel çalışmalar, programla r arası yatay ve dikey geçişler; sorunlu ve seçmeli durumlar hakkındaki bilgilerd ir. Okullarda uygulanan eğitim programla rı her yıl öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre seçebilecekleri ve yönelebilecekleri durumlar ve etkinlikl er de artmakta ve bunlar karmaşık bir hale gelmekted ir. İşte okul içinde öğrencilere açık olan tüm fırsat ve olanaklar hakkındaki tanıtıcı bilgileri toplayıp zamanında öğrencilerle paylaşmanın onların eğitsel ve mesleki gelişimleri bakımından büyük önemi bulunmakt adır.

Okul dışından eğitsel ve mesleki bilgileri n toplanmasında başvurulabilecek bilgi toplama yollarından bazıları şöylece sıralanabilir:

1- Yazışma yoluyla doğrudan doğruya ilgili okul ve kurumlard an yazılı dokümanlar isteme.

2- Yayınevleri, kamu kuruluşları, endüstriyel kurumlar ve diğer özel kuruluşların tanıtıcı broşürlerinden yararlanm a.

3- İlgili gazete ve dergi sayfalarını toplama.

4- Burs, kredi, yarışma sınavı ve açık işlerle ilgili çeşitli ilanlarda n yararlanm a.

5- Radyo ve televizyo n programla rından yararlanm a.

6- Kalkınma planı, Resmi Gazete ve Tebliğler Dergisi gibi resmi dokümanları inceleme ve yönetmelik, genelge, karar ve yeni düzenlemelerden yararlanm a.

7- İş yerleri ve çevredeki çeşitli kurumları ziyaret ederek bilgi toplama.

8- Çevrede yapılan çeşitli incelemel erden ve istatisti ksel bilgilerd en yararlanm a.

9- Çevredeki diğer ilgili kişilerden yararlanm a.



İzleme ve Değerlendirme Hizmetler i

Psikoloji k danışma ve rehberlik te izleme hizmetler i; çeşitli okul içi programla ra, eğitsel kol ve sosyal etkinlikl ere, başka okullara geçici işlere, okulu bitirerek sürekli iş ve meslekler e yerleştirilen öğrenciler ile, psikoloji k danışma yardımı alan öğrencilerin bulundukl arı ortamlard a uyum ve gelişim durumları hakkında sürekli bilgi edinmek için yapılan çalışmaları içerir.

İzleme hizmetler inin en önemli yanlarından biri okuldaki psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin ne ölçüde etkili olduğu, hatta genel olarak okul programla rının yeterli veya yetersiz yanları hakkında değerlendirmeye yönelik bilgiler sağlamasıdır.

Psikoloji k danışma ve rehberlik te izleme hizmetler i tüm okullar ve öğretim kademeler i için gerekli olup, psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin ayrılmaz bir parçası olarak benimsenm elidir.

İzleme hizmetler i, bir süreklilik içinde okulu bitirenle ri de kapsayacağından, diğer psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler ine oranla yerine getirilme si daha zor olan hizmetler dir.

Müşavirlik (Konsültasyon) Hizmetler i
Okuldaki rehberlik uzmanının, öğretmen ve yöneticilerin ortak bir rehberlik anlayışı kazanmala rı, bu alanlarda ki bilgi ve beceriler ini artırmaları için onlara yardımcı olmasıdır.

Psikoloji k danışma ve rehberlik te müşavirlik hizmetler inin amacı, okuldaki yönetici öğretmenlerin daha yeterli ve ortak bir rehberlik anlayışına sahip olmasını ve böylece okuldaki çalışmalarda bu anlayışın esas alınmasını ve tüm olanakların bu anlayışa uygun bir biçimde kullanılmasını sağlamaktır. Buna göre müşavirlik hizmetler i doğrudan doğruya öğrencilere dönük olmayan, ancak öğrencilere verilen psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin etkililiğini artırmaya yardım eden hizmetler dir. Bu hizmetler psikoloji k danışma ve rehberlik te “konsültasyon hizmetler i" olarak da bilinmekt edir.

Uzman personeli n bir yandan okuldaki öğrencilere psikoloji k danışma ve rehberlik yardımı verirken, öte yandan birlikte çalıştıkları yönetici ve öğretmenlere de yeterli ve ortak bir rehberlik anlayışı kazandırmaya çaba göstermeleri gerekir.

Ülkemizde okullarda rehberlik ve psikoloji k danışma anlayış ve uygulamal arının çok uzun geçmişi ve geleneği bulunmadığından, müşavirlik hizmetler ine duyulan ihtiyaç daha fazladır.

Okullarda müşavirlik hizmetler i içinde sayılabilecek çalışmalardan bazıları şöylece sıralanabilir;

1-Sınıfların öğrenme ve psikoloji k sağlığa daha uygun ortamlar haline getirilme si için öğretmenlerle yardımlaşma.

2-Öğretmenlerden beklenen sınıf içi rehberlik uygulamal arında öğretmenlerle yardımlaşma.

3-Öğrencilerini daha çok tanımak isteyen bu amaçla bazı psikoloji k danışma ve rehberlik araçları geliştirip uygulamak isteyen öğretmenlerle yardımlaşma.

4-Öğrenme ve çalışma güçlükleri, özel ihtiyaçları ve problemle ri olan öğrencilerini tanımak ve bunlara yardım etmek isteyen öğretmenlerle işbirliği yapma.

5-Eğitsel kol çalışmalarını programla ma ve sürdürmede kol sorumlusu öğretmenlerle yardımlaşma.

6-Sınıf öğretmenleri ile işbirliği yapma.

7-Okulda rehberlik saatlerin de uygulanac ak rehberlik programını hazırlamada ve uygulamad a yönetici, sınıf öğretmeni ve diğer öğretmenlerle yardımlaşma.

8-Okulda düzenlenecek çeşitli toplantılarda okuldaki psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler i hakkında tanıtıcı bilgiler verme ve bu hizmetler den yararlanm a yollarını açıklama.

9-Okuldaki tüm olanakların psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler ine daha uygun olarak kullanılmasında okul müdürü ve diğer yöneticilerle anlayış ve işbirliği sağlama.

10-Okul eğitim programının ve günlük çalışma planlarının öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve gelişmelerine daha uygun hale getirilme si için müdür ve diğer yöneticilerle yardımlaşma.

11-Okul içindeki ve çevredeki yerel eğitim programı geliştirme çalışmalarına yardım etme.

12- Psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler i ile ilgili genel açıklama, bülten, araştırma ve inceleme raporu, değerlendirme raporu istatisti ksel bilgi ve grafik gibi dokümanları hazırlama ve bunları uygun yaklaşımlar içinde yönetici ve öğretmenlerle paylaşma.

13-Psikolojik danışma ve rehberlik ile ilgili elde bulunan kitap, dergi ve benzeri yazılı dokümanları incelemek ve okumak üzere yönetici, öğretmen ve diğer ilgili personeli n yararına sunma, v.b.

Araştırma ve Değerlendirme Hizmetler i

Her bilimsel çalışma alanında olduğu gibi, psikoloji k danışma ve rehberlik alanında da araştırma hizmetler i günümüzde büyük bir önem taşımaktadır. Psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inin çevresel olanak ve koşullar ile, bireyleri n ilgi, ihtiyaç ve özelliklerine göre düzenlenebilmesi öncelikle araştırma yapmayı gerektiri r. Hizmetler in gerçekçi ve etkili olup olmadığı hakkında yine araştırmaya dayalı bazı sayısal bilgiler ve kanıtlar bulunmada n hiçbir değerlendirme yapılamaz.

Okullarda ki psikoloji k danışma ve rehberlik uygulamal arı içinde düşünülebilecek araştırma ve değerlendirme konularından bazıları şöylece sıralanabilir:

1-Öğrencilerin psikoloji k danışma ve rehberlik yardımlarına duydukları ihtiyacın belirlenm esi.

2-Öğrenci başarısını etkileyen çeşitli etmenleri n incelenme si.

3-Öğrencinin belli başlı öğrenme güçlüklerinin ortaya çıkarılması.

4-Öğrencilerin yetenekle ri ile başarı durumlarının karşılaştırılması.

5-Öğrencilerin çeşitli problemle rinin incelenme si.

6-Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetler i ile öğrencilerde meydana gelen davranış değişmelerinin belirlenm esi.

7-Öğrenciler arasındaki sosyal ilişkilerin ortaya çıkarılması.

8-Öğrencilerin belli başlı uyum güçlüklerinin incelenme si.

9-Okulun öğrenci özelliklerinin belirlenm esi.

10-Öğrencilerin mesleki ilgi ve tercihler inin incelenme si.

11-Çeşitli psikoloji k ölçme araçlarını geliştirme ve bunlar üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılması.

12-Bireysel ve grupla psikoloji k danışma hizmetler inin karşılaştırmalı olarak etkililiğinin ortaya konulması.

13-Sınıf içi rehberlik çalışmalarının değerlendirilmesi.

14-Psikolojik danışma ve rehberlik programında yer alan her grup hizmetin etkililiğinin değerlendirilmesi.

15-Öğrencilerle okul rehberlik ve psikoloji k danışma merkezi (servisi) arasındaki ilişkilerin incelenme si.

16-Öğrencilerin, öğretmenlerin, yöneticilerin ve velilerin psikoloji k danışma ve rehberlik hizmetler inden beklentil erinin araştırılması.

17-Yönetici, öğretmen ve velilerin sahip oldukları rehberlik anlayışının belirlenm esi.

18-Yönetici ve öğretmenlerin rehberlik ve psikoloji k danışma ile ilgili görev anlayışlarının ortaya konulması.

19-Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetler inde yetersizl ikler ve bu yetersizl iklerin kaynaklarının araştırılması.

20-Mezunların yöneldiği belli başlı okul, iş ve meslek alanlarının araştırılması, v.b.



REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANIN İLKELERİ

Bir hizmet bireye götürülürken belli başlı temel ilkeler içerisinde verilmeli dir. Rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetind e insan faktörü temel olduğu için aşağıda vereceğimiz ilkelerin önemi daha da artmaktadır.

1- Her birey seçme özgürlüğüne sahiptir

Değişen dünya değişen, seçenekler sunmaktadır. Birey kendi hayatı hakkında karar verme özgürlüğüne sahiptir. Karar verebilme si içinde yetenekle rini, kapasites ini tanıyıp, çevresindeki olanakları bilmesi gerekir. Rehberlik ve psikoloji k danışmanın görevi bireyin seçme özgürlüğünü kullanabi lmesi için seçenekleri algılayabilmesine ve doğru tercihler yapmasına yardımcı olmaya çalışmaktır.
2- İnsan saygıya değer bir varlıktır

Rehberliğin temelinde, insan hak ve sorumlulu kları ile yakından ilgili demokrati k ve insancıl bir anlayış vardır. Saygı bir başkasını değerli bir varlık olarak algılamak, onun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmak demektir. (Kuzgun, 1992;s.29)

Danışman ve öğretmenlerin saygı göstergesi öğrencileri ilgi ile dinleyere k onların ihtiyaçlarını anlamaya çalışmak, gerekli gördüğü bilgi ve desteği vermek ve öğrencinin yaşadığı sorunlarını yine kendileri nin çözmelerine yardımcı olmaya çalışmaktır.

3- Rehberlik hizmetler inden yararlanm ak isteğe bağlıdır

Rehberlik ve psikoloji k danışmanın hedefi bireyin iç dünyası ve ihtiyaçlarını anlamak ve bireyin yaşadığı sorunlarını kendinin çözmesine yardımcı olmaktır. Bu nedenle bireyin bu yardımı almada gönüllü ve istekli olması gerekmekt edir. Hiç kimseye zorla yardım edilemez. Fakat bazı durumlard a öğretmen öğrenciyi rehberlik servisine gönderebilir ya da öğretmenler sınıf içi rehberlik saatlerin de grup faaliyetl eri düzenleyebilirler ve buna bütün öğrencilerin katılması gerekir. Her iki durumda da yapılması gereken yapılacak yardım ya da faaliyett e öğrencinin isteğini uyandırmak için ortam hazırlamaktır.

4- Rehberlik hayat boyu yararlanılabilecek bir hizmettir

Bireyin gelişimi ve özü gerçekleştirme bir hayat boyu sürdüğüne göre rehberlik te sürekli olmalıdır. Rehberlik sadece problemli durumlard a ya da meslek seçiminde vardır denilirse rehberliğin alanı çok kısıtlanmış olur. Fakat şunun da yanlış anlaşılmaması gerekir ki bireyin her sorununda rehber öğretmene gitmelidi r anlayışı da bireyin bağımlı bir kişilik geliştirmesine neden olur. Kendi başına baş edemediği durumlard a bu servisler den yardım almalıdır.

5- Rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetler inde gizlilik esastır

Rehberlik ve psikoloji k danışma hizmeti verilirke n bireyin mahremiye tine saygı duyulmalı ve bireyin izni olmadan hiçbir sırrı dışarıya taşınmamalıdır. Eğer bu ilke uygulanma z ise danışanların danışmana karşı güveni yok olur ve süreç biter Ayrıca en önemlisi de en temel ilkelerde n olan bireye saygı ortadan kalkmış olur.

6- Rehberlik tüm öğrencilere açık bir hizmettir

İnsan bir ömür boyu gelişme ve değişme yaşadığına göre ve farklı evrelerde farklı sorunlarl a karşılaştığı için her an rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetind en yararlana bilir. Bu hizmetten sadece normalden ayrılanlar, özürlü ya da uyumsuz bireyleri n yararlandığını düşünmek Rehberlik ve Psikoloji k Danışmanın alanını daraltmak tadır. Çünkü normal diye adlandırdığımız bireylerd e belli dönemleri daha etkili geçirebilmek için de bu hizmetler den yararlana bilir.

7- Rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetler i ilgililer in işbirliği ile yürütülmelidir

Rehberlik uygulamal arında öğrenci ile ilgili herkesin ortak bir anlayış ve işbirliği içinde çalışması gereklidi r. Rehberlik ve Psikoloji k danışma hizmeti sadece uzman kişilerle etkili bir şekilde yürütülemez. Okul yöneticilerinin, öğretmenlerin ve hatta velilerin ortak bir amacı gerçekleştirmek için uzman kişinin önderliğinde işbirliği yapmaları gerekir. Bu sayede öğretmenler derslerin i daha rahat bir ortamda işleyebilir, yöneticiler öğrencilerle daha iyi iletişim kurabilir, ana-babalarda çocuklarını daha iyi anlayarak onlara yaklaşımlarını daha iyi ayarlayab ilirler

8- Rehberlik ve Psikoloji k Danışma hizmetler inde bireysel farklara saygı esastır

Her birey kendine özgü bir varlıktır; ilgi, yetenek, değer ve tutumları ile başkalarından farklılık gösterir. Farklı ortamlard a yetişmiş bireyleri n ihtiyaçları da farklıdır. Bireysel farklara göre hazırlanmış programla rda çeşitlilik ve öğrencilere seçme özgürlüğü sağlayan bir eğitim verimi artırabilir. Rehberlik te de verilecek hizmet bireysel ihtiyaçlara göre ayarlanma lıdır ki etkili olabilsin .



9- Rehberlik ve Psikoloji k Danışma hizmetler i hem bireye hem de topluma karşı sorumludu r

Birey danışmana bireysel ihtiyaçları ile toplumun ihtiyaçları arasında uyuşmazlık problemiy le geldiğinde danışman bireyi toplum kurallarına uymaya zorlamadığı gibi topluma rağmen istekleri ni gerçekleştirebileceğini toplumsal yasak ve kuralların yanlış ya da gereksiz olduğunu söyleyerek toplum ile bireyi karşı karşıya getiremez . Psikoloji k danışmanın amacı bireyin, topluma körü körüne uyum göstermek yerine, dinamik bir uyum gösterebilmesi için gerekli duyarlılığı ve beceriyi kazanmasına yardımcı olmaktır.

10- Rehberlik ve Psikoloji k Danışma Hizmetler i eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır

Rehberlik uygulamal arı her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun alanlarda yoğunlaştırılmalıdır. Uygun bir okul rehberlik programı, çevre koşulları ve özellikleri ile öğrenci nitelikle ri ve ihtiyaçlarının düzenli ve sistemli olarak değerlendirilmesi temeline dayandırılmalıdır. Okulun etkili bir öğretim programı, etkili bir rehberlik programını gerektiri r. Öğretim ve rehberlik hizmetler i karşılıklı olarak birbirine bağımlıdır.

Rehberlik eğitimden ayrı fakat eğitim için yürütülen bir hizmettir . Bu nedenle danışmanların eğitim öğretim sürecini ve okul işleyişini bilmeleri yaptıkları görevde daha etkili olmalarına yardımcı olacaktır.(Kuzgun -1992,s.29, 30, 31, 32)



REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANIN SINIRLILI KLARI

Rehberlik ve psikoloji k danışma, “her derde deva” bir hizmet değil, sınırlılıkları olan bir hizmetler bütünüdür. Bireyin tanınması ancak bu hizmetler den yararlanm ak isteyen kişinin kendisi, anne babası, öğretmeni, yöneticisi ile anlayış ve işbirliği yapabildiği ölçüde gerçekleştirilebilmektedir.

Rehberlik uzmanından beklenen; bu hizmetler den yararlanm ak isteyen kişiye gerçekleri, sorunları anlatarak çevresi konusunda bilinçlenmesini sağlamaktır. Böylece birey kendi güçlerini kullanara k sorunlarını çözebilecek ve kendini gerçekleştirebilecek duruma gelecekti r. Rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetler iyle sağlanmak istenen başarı budur. Bundan sonraki başarıyı kişinin olanakları, kararı, girişim gücü ve çabası belirleye cektir. Onun için okulda rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetler inin verilmesi yle, öğrencilerin tüm sorunlarının ortadan kaldırılacağı sanılmamaktadır. Ayrıca, rehberlik ve psikoloji k danışma hizmetler inden, kısa sürede sonuç alınamadığı da bilinmekt edir.
 
Üst