- Katılım
- 21 Ocak 2007
- Mesajlar
- 8,558
- Puanları
- 683
- Yaş
- 48
- Konum
- Denizli
- Web sitesi
- www.sosyalbilgiler.biz
1- II. Meşrutiyet’in ilanı sırasında içeride ve dışarıda yaşanan gelişmeleri yazınız.
Ülkede bu karışık ortamdan dıştaki bazı devletler yararlanmıştır.
Avusturya, Bosna – Hersek’i topraklarına kattı.
Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti.
Girit’te ayaklanma çıktı ve daha sonra Atina Antlaşması ile Yunanistan’a katıldı.
II. Meşrutiyet’in getirdiği özgürlük ortamından yararlanmak isteyen meşrutiyet karşıtları İstanbul’da ayaklandılar (31 Mart Olayı 13 Nisan 1909). Selanik’teki İttihat ve Terakkici subaylardan yardım istendi.
Mahmut Şevket Paşa komutasında, aralarında Mustafa Kemal’in de bulunduğu Hareket Ordusu, bu ayaklanmayı bastırdı. Sultan II. Abdülhamit’in ayaklanmada etkisi olduğu gerekçesi ile tahttan indirildi ve yerine V. Mehmet Reşat getirildi.
II. Meşrutiyet’in ilanı ile iyiye yönelik düzenlemeler de yapıldı.
Padişahın yetkileri kısıtlandı.
Meclisin üstünlüğüne dayanan yeni bir sistem kuruldu.
Topluma dernek kurma hakları verildi
2- Trablusgarp Savaşı’nın nedenlerini, Savaş sırasındaki gelişmeleri ve savaş sonunda yapılan (1912) UŞİ Antlaşması’nın içeriğini yazınız
Nedenleri.
İtalya’nın sömürge arayışı içinde olması.
Osmanlı’nın zayıf olması.
Gelişmeler.
Osmanlı savaş sırasında karadan ve denizden yardım gönderemedi.
İtalya, Osmanlı’yı barışa zorlamak için Rodos ve çevresindeki 12 Ada’yı işgal etti.
Bu sırada Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine 1912 yılında UŞİ Antlaşması yapıldı.
Uşi Antlaşması: 1912.
Trablusgarp İtalya’ya bırakıldı.
12 Ada geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. (Balkan savaşı sonuna kadar).
NOT: İtalya Balkan Savaşı sonrasında 12 Adayı teslim etmedi. I.Dünya Savaşı başladı ve İtalya İtilaf Devletleri yanında yer aldı. II. Dünya Savaşı’nda (1939–1945) yenilince İngiltere’nin isteği ile 1947 yılında Paris Antlaşması ile Yunanistan’a verildi.
3- Birinci Balkan Savaşı’nın nedenlerini, gelişmeleri ve savaşın sonuçlarını yazınız
Nedenleri.
Osmanlılar’ın Balkanlar’dan atılmak istenmesi.
Osmanlı’nın zayıf olması
Milliyetçilik akımları ve Rusya’nın izlediği Slav Milliyetçiliği politikası gereği Balkan toplumlarını kışkırtması
Gelişmeler.
Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Karadağ, birleşerek Osmanlı Devleti’ne savaş açtılar. Osmanlı bu savaşta yenildi.
İttihat ve Terakki Cemiyeti 1913’te Bab-ı Ali Baskını ile hükümeti ele geçirdi.
NOT: Böylece Subaylar ilk defa açıktan siyaset ile ilgilenmeye başladı.
Sonuçlar.
Londra Antlaşması yapıldı, (1913)
Osmanlı’nın batı sınırı Midye – Enez olarak belirlendi.
Bulgaristan, Ege ve Karadeniz’de sınırları olacak şekilde en geniş sınırlara sahip oldu. Bulgaristan, I.Balkan Savaşı’ndan en karlı çıkan ülke oldu.
4- İkinci Balkan Savaşı’nın (1913) nedenlerini, gelişmeleri ve savaşın sonuçlarını yazınız.
Nedenleri.
Londra Antlaşması’nda (1913) Bulgaristan’a en fazla toprak düşünce Romanya’nın da katılımı ile Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ birlikte Bulgaristan’a saldırdılar.
Gelişmeler.
Bulgaristan savaşta yenildi.
Osmanlı, Enver Paşa’nın girişimi ile Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı.
Sonuçlar.
Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması (1913) yapıldı ve günümüz Trakya sınırı çizildi.
Yunanistan ile Atina Antlaşması (1913) yapıldı, Girit, Ege Adaları (Bozcaada ve Gökçeada hariç) ve Batı Trakya Yunanistan’a bırakılarak elimizden çıktı.
Balkan ülkeleri aralarında Bükreş Antlaşması’nı (1913) imzalayarak, Balkan topraklarını paylaştılar.
Arnavutluk da bu arada bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı’dan ayrıldı.
5- Birinci Dünya Savaşı’nın ( 1914 – 1918 ) nedenlerini yazınız
Nedenleri.
1-İngiltere ve Almanya arasındaki ekonomik rekabet.
2-Fransa ile Almanya arasındaki Alsas – Loren’i ele geçirme isteği.
3-Rusya ve Avusturya-Macaristan’ın çıkarlarının Balkan topraklarında çatışması.
4-Japonya’nın Alman sömürgelerine göz dikmesi.
5-Sanayi Devriminin bir sonucu olan sömürgecilik yarışı. (Almanya ve İngiltere arasında).
6-Fransız Devrimi sonrasında yayılan ulusçuluk anlayışı ile imparatorluklarda azınlık durumunda kalan toplumların bağımsız devlet kurma istekleri.
6- Avrupa’da Üçlü İtilaf ve Üçlü İttifakın kurulma sürecindeki gelişmeleri yazınız
Almanya, siyasi birliğini ve sanayi devrimini geç tamamladığı için sömürge elde etme yarışında İngiltere ve Fransa’nın gerisinde kalmıştı.
İtalya da Almanya’nın durumundaydı.
İtalya ve Almanya, İngiliz ve Fransız sömürgelerinden pay almak istediler.
Rusya, Balkanlar’da Slav milliyetçiliği yapmaya başlayınca Avusturya-Macaristan ile çatıştı.
Böylece Avrupa’da Üçlü İtilaf ve Üçlü İttifak blokları oluştu.
Gelişmeler. 1-Avusturya veliahdının Saraybosna’da bir Sırplı tarafından öldürülmesi savaşı başlattı. 2-Avusturya, Sırbistan’a savaş açınca, Rusya Sırbistan’ı destekledi. 3-Almanya, Avusturya-Macaristan’ı destekleyerek Rusya’ya savaş açtı. 4-Rusya’yı desteklemek ve Almanya’yı etkisiz hale getirmek için İngiltere ve Fransa da Almanya’ya savaş açtı. 5-Böylece savaş, kısa sürede Avrupa’yı sardı ve giderek genişledi, dünyayı etkisi altına aldı.
7- Savaş başladığında İtalya, Osmanlı, Bulgaristan ve ABD tarafsız kalacaklarını bildirmelerine rağmen daha sonra neden savaşa girdiklerini yazınız
Osmanlı, Almanya’nın kazanacağına olan inancından
İtalya, İtilaf Devletleri’nin Osmanlı toprakları üzerinde sömürge yerleri verecekleri vaadi nedeniyle
Bulgaristan, Çanakkale başarısı sonrasında Almanya’nın kazanacağına inandığına inandığı, için
ABD de dünya siyasetine yön vermek için tarafsızlıklarını bozup, savaşa değişik tarihlerde ve kendileri için uygun zamanlarda girdiler.
8- Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girme nedenleri nelerdir? (12 Kasım 1914 )
1-Balkan savaşlarında kaybettiği toprakları geri almak.
2-Almanya’nın savaşı kazanacağına olan inanç.
3-Ekonomisini düzelterek, eski gücüne tekrar kavuşma isteği.
4-İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlılara karşı güven vermeyen tutumları.
5-Asya’ya açılarak, Türk dünyası ile bütünleşme isteği.
9- Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı ile ittifak yapmasının nedenleri nelerdir?
1-Osmanlı’nın jeopolitik konumu.
2-Cephe sayısının artması ve Avrupa’da rahatlamak isteği.
3-Osmanlı insan ve hammadde gücünden yararlanmak istemesi.
4-Padişahın halifelik yetkilerinden yararlanıp İngiltere’nin Müslüman sömürgelerinde ayaklanmalar çıkarmak isteği.
10- Osmanlı Devlet’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı KAFKAS CEPHESİ Hakkında bilgi veriniz (1914)
Osmanlı devleti Almanya’dan aldığı gemiler ile Karadeniz’de Sivastopol ve Odesya limanlarını bombalayınca Rusya’nın açtığı cephedir.
Enver Paşa’nın yenilgisi ile Ruslar, Erzurum, Trabzon, Erzincan, Muş ve Bitlis’i ele geçirdiler. Ruslar, Ermeniler’i Osmanlılar’a kaşı ayaklandırdılar.
Ermeniler, Doğu Anadolu’da Türkler’i katlettiler.
Osmanlı devleti de Ruslar ile işbirliği yapan Ermenileri “Tehcir (Göç) Kanunu” Suriye’ye taşıdılar.
Çanakkale Savaşı’ndan sonra bu cephede görevlendirilen Mustafa Kemal. 1917 de Muş ve Bitlis’i geri aldı.
Rusya’da ihtilal çıkınca, bölgeyi boşaltan Rusya, 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk Ant. ile Kars, Ardahan ve Batum’u geri verdi
11- Osmanlı Devlet’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı ÇANAKKALE CEPHESİ (MART 1915-OCAK 1916) Hakkında bilgi veriniz.
İtilaf devletleri Rusya’ya yardım götürmek ve İstanbul’u da alarak Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak istemeleri nedenleriyle Çanakkale’ye saldırdılar.
Denizden ve karadan giriştikleri saldırılardan bir sonuç alamadılar.
Conkbayırı, Arıburnu, Anafartalar ve Kocatepe’de yapılan savaşlarda Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetler başarılı oldular ve düşmanın Çanakkale’yi geçmesine izin vermediler.
Sonuçlar.
1-Savaş iki yıl daha uzadı.
2-Rusya Çarlığı’nda ihtilal çıktı ve rejim değişti. (Ekim Devrimi, Bolşevik İhtilali) Yeni kurulan Sovyet hükümeti savaştan çekildi.
NOT. Sovyet hükümeti savaştan çekilirken, savaş öncesi ve sırasında yapılan tüm gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna açıkladı. Böylece Osmanlı topraklarının nasıl paylaşılacağı öğrenilmiş oldu.
3-Mustafa Kemal ilk büyük zaferini kazandı.
4-Osmanlı’nın galip geldiği tek savaştır.
5-Bulgaristan’ın İttifak devletleri yanında savaşa girmesinde etkili oldu. NOT. Böylece, Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kurulmuş oldu.
12- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı KANAL CEPHESİ (1915) Hakkında bilgi veriniz.
Almanya’nın isteği ile İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu kesmek ve İngiltere’yi güçsüz bırakmak için açıldı.
Mısır’a ve Süveyş Kanalı’na yönelik bu girişim Mısır’ın İngilizler ile birlikte hareket etmesi nedeniyle başarısız oldu.
13- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı FİLİSTİN VE SURİYE CEPHELERİ (1915) Hakkında bilgi veriniz.
Filistin Cephesi’nde Cemal Paşa Gazze Savaşı’ında başarılı oldu ancak Şerif Hüseyin’in oğlu Faysal’ın İngilizler’i desteklemesi sonucu başarısız olundu.
İngilizler Halep’e kadar ilerleyerek, Anadolu’yu tehdit etmeye başladılar.
Mustafa Kemal, 7.Ordu komutanı olarak Halep’in kuzeyinde önlemler aldı.
Bu sırada Mondros Ateşkes Antlaşması yapıldı ve ordular terhis edilmeye başlandı. 1908
14- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı IRAK CEPHESİ (1915–1917) Hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı’nın en uzun süre savaştığı cephedir. İngilizler’in bu cepheyi açmada dört önemli amacı vardır.
Abadan petrollerini korumak.
Ruslar’a Doğu Anadolu üzerinden yardım götürmek. (Kafkas cephesi savaşları bu sırada devam etmektedir)
Bölgedeki Alman tehlikesini önlemek.
Hindistan ile deniz bağlantısını sağlamak. (Basra Körfezi üzerinden)
15- Wilson İlkeleri’nin genel içeriğini yazınız.
1-Savaş sonrasında yenen devletler, yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı istemeyecek.
NOT. Bu ilke, yeni sömürgeler elde edilmesini önlüyordu.
2-Savaş sonrasında Anadolu’nun işgal edilmesi bu ilke ile çatışır.
3-Devletlerarası sorunlar barış yoluyla çözümlenecek ve gizli antlaşmalar yapılmayacak.
4-Her ulus, çoğunlukta bulundukları yerlerde bağımsız devletlerini kurabilecekler.
NOT. Sömürgecilik anlayışını ortadan kaldırmaya yönelik bir ilkedir. ABD, İngiliz ve Fransızlar’ın sömürge yönünde güçlenmesini önlemek istemiştir. Ancak İtilaf devletleri Manda ve Himaye uygulamaları ile geçersiz hale getireceklerdir.
5-Devletler arası barışı sağlamak ve sürdürmek için bir örgüt kurulacak.
NOT. I.Dünya savaşı sonrasında Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) ile, II.Dünya Savaşı sonrası kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatı bu ilke doğrultusunda kurulmuştur.
6-Osmanlı İmparatorluğunda Türk bölgelerine kesin egemenlik ve uluslarına kendini yönetme hakkı verilecek.
NOT. I.Dünya Savaşı sonunda Doğu Anadolu’da Bir Ermenistan devletinin kurulması bu ilke gereği gündeme getirilmiştir.
NOT. “Türk bölgelerine kesin egemenlik verilecek” ilkesi, Misak-ı Milli kararlarının hazırlanmasında ve Türk Kurtuluş Savaşı’nın hukuki dayanağı olmuştur.
7-Boğazlar’ın güvenliği sağlandıktan sonra uluslar arası ticarete açılacak, yönetim ve denetimini uluslar arası bir komisyon yapmalıdır.
NOT. Sevr ve Lozan, Boğazlar konusunda bu ilke doğrultusunda Boğazlar statüsünü belirlemiştir.
16- Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
1-Osmanlı, Almanya, Avusturya-Macaristan ve çarlık Rusya’sı yıkıldı. İmparatorluklar dağıldı. Sırbistan, Karadağ ve Osmanlı, dünya siyasi haritasından silindi.
2-Sömürgecilik himaye ve manda adı altında yeni biçimiyle devam etti. Özellikle Orta Doğu’da Araplar’ın yaşadığı bölgelerde İngiltere ve Fransa bu özellikte sömürgeler kurdular.
3-Avusturya, Macaristan, Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Finlandiya, Estonya, Lituanya, Türkiye Cumhuriyeti, Irak, Suriye adıyla yeni devletler kuruldu. Dünya siyasi haritası değişti.
4-Rusya’da sosyalizm, Almanya’da Cumhuriyet kuruldu.
5-Savaş sonrasında Rusya’da 1917 de sosyalizm, 1933 te Almanya’da Nazizim ve İtalya’da Faşizm adıyla demokrasiye karşı totaliter rejimler ortaya çıktı.
6-ABD ve İngiltere, Doğu Anadolu’da Ermenistan ve Kürdüstan adıyla iki devlet kurulmasını gündeme getirdiler.
7-Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kuruldu. Wilson ilkeleri gereği.
17- Mondros Mütarekesi’nin (Silah Bırakışması) içeriğini yazınız. 30 EKİM 1918.
1-Osmanlı ordusu terhis edilecek, silahları toplanacak ve İtilaf Devletlerinin denetimine verilecek, donanması da limanlarda demirli tutulacaktı.
2-Boğazlar açılacak ve askeri üsler itilaf devletleri tarafından işgal edilecekti.
3-Toros Tünelleri, demiryolları, iletişim ve haberleşme araçları İtilaf Devletlerinin denetimine verilecekti.
4-İtilaf devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durum oluştuğunda Anadolu’nun stratejik noktalarını işgal edebilecekti (7.madde). NOT. Anadolu, işgallere açık hale getirilmiştir.
5-Doğu Anadolu’da altı ilde (Vilayet-i Sitte – Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) bir karışıklık çıkarsa bu iller, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecekti. ( 24.madde). 6-Bu uygulama ile Ermeniler’e yurt ve devlet kurma ortamı sağlamaya çalıştılar.
18- Mondros Mütarekesi’nin ( Silah Bırakışması) önemini yazınız.
1-Osmanlı Devleti’nin fiilen sona ermesini sağlamıştır.
2-Anadolu işgal edilmeye başlamıştır.
3-Doğu Anadolu’da Ermeniler’e yurt sağlanmaya çalışılmıştır.
4-İşgallere tepki olarak Anadolu’da direnme örgütleri kurulmaya başlandı. (Kuvva-i Milliye)
19- Paris Barış Konferansı’nın toplanma nedenini ve konferansta yaşanan gelişmeleri yazınız. ( 18 OCAK 1918 )
Toplanma nedeni.
I.Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerin durumunu görüşmek ve yapılacak barış antlaşmalarının koşullarını görüşmek.
Gelişmeler.
1-İngiltere ile İtalya arasında İzmir’in Yunanistan’a verilmesi nedeniyle anlaşmazlık çıktı.
2-İtilaf devletleri arasında ilk ayrılık çıktı. İtalya, kendisine verilmesini beklediği toprakların verilmemesine tepki gösterdi.
3-İngiltere, Batı Anadolu’da güçlü bir İtalya yerine, kendisine bağlı olacak Yunanistan’ı tercih etti.
4-Osmanlı ile yapılacak barış koşuları hariç (Sevr hariç), diğeryenilmiş ülkeler ile yapılan barış antlaşması koşulları belirlendi.
NOT. 18-26 Nisan 1920 San Remo’da belirlendi.Doğu Anadolu’da bir Ermenistan Devleti’nin kurulması ve bu devletin mandası da ABD ye verilmesi kararlaştırıldı.
20- Amiral Biristol Raporu’nun içeriğini yazınız (13 EKİM 1919)
Ulusal Kurtuluş hareketinin haklılığını destekleyen ilk rapordur.
Amerika ve İtalya temsilcilerinden oluşan bir kurul tarafından hazırlandı.
İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinin yanlış olduğunu, işgal gerekiyorsa, İtilaf devletlerinin yapmasının daha doğru olacağı belirtildi.
Bölgede Türkler’in Rumlara yönelik katliam girişimleri olmadığı, Yunanlar’ın bölgede kıyım yaptıkları rapor edilmiştir.
21- Ulusal (Yararlı) Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir ?
1-Bölgesel kurtuluşu amaçlamışlardır.
2-Ulusal birliğin gelişmesini sağlamışlardır.
3-Padişaha karşı açık tavır almamışlardır.
4-Yayın yoluyla bölgelerinin Türkler’e ait olduğunu dünya kamuoyuna duyurmuş, işgallerin haksız olduklarını savunmuşlardır.
5-Kuvva-i Milliye Hareketi’nin örgüt temelini oluşturdular
22- Ulusal Varlığa Düşman Olan Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir?
1-Ulusal birlik ve beraberliği bozup, kavram kargaşası yaratmak.
2-Tam bağımsız anlayışa karşı güdüm (manda) ve himaye fikrini savunmak.
3-Saltanat ve hilafet makamının haklarını savunmak.
4-İşgalci ülkeleri desteklemek ve onların desteğini almak.
23- Azınlıkların Kurduğu Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir?
1-Bulundukları bölgelerde ayaklanma çıkarmak.
2-Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. Maddesine işlerlik kazandırmak ve İtilaf devletlerinin desteğini almak.
3-Bulundukları bölgelerde devlet kurmak veya kendilerini yakın hissettikleri bir devlete katılmak.
4-Dünya kamuoyunu Türkler aleyhine oluşturmak.
24- Kuvva-i Milliye Birlikleri neden ortaya çıkmış nedenlerini yazınız.
1-Osmanlı Devleti’nin I.Dünya savaşından yenik ayrılması.
2-Mondros Ateşkes Antlaşması gereği Osmanlı ordusunun dağıtılması ve Anadolu’nun İtilaf devletleri tarafından işgal edilmesi.
3-Osmanlı devletinin işgaller karşısında duyarsız kalması.
Cemal KAPUSIZ
Tarih Öğretmeni
Danişment Gazi Anadolu Lisesi
Ülkede bu karışık ortamdan dıştaki bazı devletler yararlanmıştır.
Avusturya, Bosna – Hersek’i topraklarına kattı.
Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti.
Girit’te ayaklanma çıktı ve daha sonra Atina Antlaşması ile Yunanistan’a katıldı.
II. Meşrutiyet’in getirdiği özgürlük ortamından yararlanmak isteyen meşrutiyet karşıtları İstanbul’da ayaklandılar (31 Mart Olayı 13 Nisan 1909). Selanik’teki İttihat ve Terakkici subaylardan yardım istendi.
Mahmut Şevket Paşa komutasında, aralarında Mustafa Kemal’in de bulunduğu Hareket Ordusu, bu ayaklanmayı bastırdı. Sultan II. Abdülhamit’in ayaklanmada etkisi olduğu gerekçesi ile tahttan indirildi ve yerine V. Mehmet Reşat getirildi.
II. Meşrutiyet’in ilanı ile iyiye yönelik düzenlemeler de yapıldı.
Padişahın yetkileri kısıtlandı.
Meclisin üstünlüğüne dayanan yeni bir sistem kuruldu.
Topluma dernek kurma hakları verildi
2- Trablusgarp Savaşı’nın nedenlerini, Savaş sırasındaki gelişmeleri ve savaş sonunda yapılan (1912) UŞİ Antlaşması’nın içeriğini yazınız
Nedenleri.
İtalya’nın sömürge arayışı içinde olması.
Osmanlı’nın zayıf olması.
Gelişmeler.
Osmanlı savaş sırasında karadan ve denizden yardım gönderemedi.
İtalya, Osmanlı’yı barışa zorlamak için Rodos ve çevresindeki 12 Ada’yı işgal etti.
Bu sırada Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine 1912 yılında UŞİ Antlaşması yapıldı.
Uşi Antlaşması: 1912.
Trablusgarp İtalya’ya bırakıldı.
12 Ada geçici olarak İtalya’ya bırakıldı. (Balkan savaşı sonuna kadar).
NOT: İtalya Balkan Savaşı sonrasında 12 Adayı teslim etmedi. I.Dünya Savaşı başladı ve İtalya İtilaf Devletleri yanında yer aldı. II. Dünya Savaşı’nda (1939–1945) yenilince İngiltere’nin isteği ile 1947 yılında Paris Antlaşması ile Yunanistan’a verildi.
3- Birinci Balkan Savaşı’nın nedenlerini, gelişmeleri ve savaşın sonuçlarını yazınız
Nedenleri.
Osmanlılar’ın Balkanlar’dan atılmak istenmesi.
Osmanlı’nın zayıf olması
Milliyetçilik akımları ve Rusya’nın izlediği Slav Milliyetçiliği politikası gereği Balkan toplumlarını kışkırtması
Gelişmeler.
Sırbistan, Yunanistan, Bulgaristan ve Karadağ, birleşerek Osmanlı Devleti’ne savaş açtılar. Osmanlı bu savaşta yenildi.
İttihat ve Terakki Cemiyeti 1913’te Bab-ı Ali Baskını ile hükümeti ele geçirdi.
NOT: Böylece Subaylar ilk defa açıktan siyaset ile ilgilenmeye başladı.
Sonuçlar.
Londra Antlaşması yapıldı, (1913)
Osmanlı’nın batı sınırı Midye – Enez olarak belirlendi.
Bulgaristan, Ege ve Karadeniz’de sınırları olacak şekilde en geniş sınırlara sahip oldu. Bulgaristan, I.Balkan Savaşı’ndan en karlı çıkan ülke oldu.
4- İkinci Balkan Savaşı’nın (1913) nedenlerini, gelişmeleri ve savaşın sonuçlarını yazınız.
Nedenleri.
Londra Antlaşması’nda (1913) Bulgaristan’a en fazla toprak düşünce Romanya’nın da katılımı ile Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ birlikte Bulgaristan’a saldırdılar.
Gelişmeler.
Bulgaristan savaşta yenildi.
Osmanlı, Enver Paşa’nın girişimi ile Edirne ve Kırklareli’ni geri aldı.
Sonuçlar.
Bulgaristan ile İstanbul Antlaşması (1913) yapıldı ve günümüz Trakya sınırı çizildi.
Yunanistan ile Atina Antlaşması (1913) yapıldı, Girit, Ege Adaları (Bozcaada ve Gökçeada hariç) ve Batı Trakya Yunanistan’a bırakılarak elimizden çıktı.
Balkan ülkeleri aralarında Bükreş Antlaşması’nı (1913) imzalayarak, Balkan topraklarını paylaştılar.
Arnavutluk da bu arada bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı’dan ayrıldı.
5- Birinci Dünya Savaşı’nın ( 1914 – 1918 ) nedenlerini yazınız
Nedenleri.
1-İngiltere ve Almanya arasındaki ekonomik rekabet.
2-Fransa ile Almanya arasındaki Alsas – Loren’i ele geçirme isteği.
3-Rusya ve Avusturya-Macaristan’ın çıkarlarının Balkan topraklarında çatışması.
4-Japonya’nın Alman sömürgelerine göz dikmesi.
5-Sanayi Devriminin bir sonucu olan sömürgecilik yarışı. (Almanya ve İngiltere arasında).
6-Fransız Devrimi sonrasında yayılan ulusçuluk anlayışı ile imparatorluklarda azınlık durumunda kalan toplumların bağımsız devlet kurma istekleri.
6- Avrupa’da Üçlü İtilaf ve Üçlü İttifakın kurulma sürecindeki gelişmeleri yazınız
Almanya, siyasi birliğini ve sanayi devrimini geç tamamladığı için sömürge elde etme yarışında İngiltere ve Fransa’nın gerisinde kalmıştı.
İtalya da Almanya’nın durumundaydı.
İtalya ve Almanya, İngiliz ve Fransız sömürgelerinden pay almak istediler.
Rusya, Balkanlar’da Slav milliyetçiliği yapmaya başlayınca Avusturya-Macaristan ile çatıştı.
Böylece Avrupa’da Üçlü İtilaf ve Üçlü İttifak blokları oluştu.
Gelişmeler. 1-Avusturya veliahdının Saraybosna’da bir Sırplı tarafından öldürülmesi savaşı başlattı. 2-Avusturya, Sırbistan’a savaş açınca, Rusya Sırbistan’ı destekledi. 3-Almanya, Avusturya-Macaristan’ı destekleyerek Rusya’ya savaş açtı. 4-Rusya’yı desteklemek ve Almanya’yı etkisiz hale getirmek için İngiltere ve Fransa da Almanya’ya savaş açtı. 5-Böylece savaş, kısa sürede Avrupa’yı sardı ve giderek genişledi, dünyayı etkisi altına aldı.
7- Savaş başladığında İtalya, Osmanlı, Bulgaristan ve ABD tarafsız kalacaklarını bildirmelerine rağmen daha sonra neden savaşa girdiklerini yazınız
Osmanlı, Almanya’nın kazanacağına olan inancından
İtalya, İtilaf Devletleri’nin Osmanlı toprakları üzerinde sömürge yerleri verecekleri vaadi nedeniyle
Bulgaristan, Çanakkale başarısı sonrasında Almanya’nın kazanacağına inandığına inandığı, için
ABD de dünya siyasetine yön vermek için tarafsızlıklarını bozup, savaşa değişik tarihlerde ve kendileri için uygun zamanlarda girdiler.
8- Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girme nedenleri nelerdir? (12 Kasım 1914 )
1-Balkan savaşlarında kaybettiği toprakları geri almak.
2-Almanya’nın savaşı kazanacağına olan inanç.
3-Ekonomisini düzelterek, eski gücüne tekrar kavuşma isteği.
4-İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Osmanlılara karşı güven vermeyen tutumları.
5-Asya’ya açılarak, Türk dünyası ile bütünleşme isteği.
9- Almanya’nın Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı ile ittifak yapmasının nedenleri nelerdir?
1-Osmanlı’nın jeopolitik konumu.
2-Cephe sayısının artması ve Avrupa’da rahatlamak isteği.
3-Osmanlı insan ve hammadde gücünden yararlanmak istemesi.
4-Padişahın halifelik yetkilerinden yararlanıp İngiltere’nin Müslüman sömürgelerinde ayaklanmalar çıkarmak isteği.
10- Osmanlı Devlet’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı KAFKAS CEPHESİ Hakkında bilgi veriniz (1914)
Osmanlı devleti Almanya’dan aldığı gemiler ile Karadeniz’de Sivastopol ve Odesya limanlarını bombalayınca Rusya’nın açtığı cephedir.
Enver Paşa’nın yenilgisi ile Ruslar, Erzurum, Trabzon, Erzincan, Muş ve Bitlis’i ele geçirdiler. Ruslar, Ermeniler’i Osmanlılar’a kaşı ayaklandırdılar.
Ermeniler, Doğu Anadolu’da Türkler’i katlettiler.
Osmanlı devleti de Ruslar ile işbirliği yapan Ermenileri “Tehcir (Göç) Kanunu” Suriye’ye taşıdılar.
Çanakkale Savaşı’ndan sonra bu cephede görevlendirilen Mustafa Kemal. 1917 de Muş ve Bitlis’i geri aldı.
Rusya’da ihtilal çıkınca, bölgeyi boşaltan Rusya, 3 Mart 1918’de Brest-Litowsk Ant. ile Kars, Ardahan ve Batum’u geri verdi
11- Osmanlı Devlet’nin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı ÇANAKKALE CEPHESİ (MART 1915-OCAK 1916) Hakkında bilgi veriniz.
İtilaf devletleri Rusya’ya yardım götürmek ve İstanbul’u da alarak Osmanlı’yı savaş dışı bırakmak istemeleri nedenleriyle Çanakkale’ye saldırdılar.
Denizden ve karadan giriştikleri saldırılardan bir sonuç alamadılar.
Conkbayırı, Arıburnu, Anafartalar ve Kocatepe’de yapılan savaşlarda Mustafa Kemal komutasındaki kuvvetler başarılı oldular ve düşmanın Çanakkale’yi geçmesine izin vermediler.
Sonuçlar.
1-Savaş iki yıl daha uzadı.
2-Rusya Çarlığı’nda ihtilal çıktı ve rejim değişti. (Ekim Devrimi, Bolşevik İhtilali) Yeni kurulan Sovyet hükümeti savaştan çekildi.
NOT. Sovyet hükümeti savaştan çekilirken, savaş öncesi ve sırasında yapılan tüm gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna açıkladı. Böylece Osmanlı topraklarının nasıl paylaşılacağı öğrenilmiş oldu.
3-Mustafa Kemal ilk büyük zaferini kazandı.
4-Osmanlı’nın galip geldiği tek savaştır.
5-Bulgaristan’ın İttifak devletleri yanında savaşa girmesinde etkili oldu. NOT. Böylece, Osmanlı ile Almanya arasında kara bağlantısı kurulmuş oldu.
12- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı KANAL CEPHESİ (1915) Hakkında bilgi veriniz.
Almanya’nın isteği ile İngiltere’nin sömürgelerine giden yolu kesmek ve İngiltere’yi güçsüz bırakmak için açıldı.
Mısır’a ve Süveyş Kanalı’na yönelik bu girişim Mısır’ın İngilizler ile birlikte hareket etmesi nedeniyle başarısız oldu.
13- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı FİLİSTİN VE SURİYE CEPHELERİ (1915) Hakkında bilgi veriniz.
Filistin Cephesi’nde Cemal Paşa Gazze Savaşı’ında başarılı oldu ancak Şerif Hüseyin’in oğlu Faysal’ın İngilizler’i desteklemesi sonucu başarısız olundu.
İngilizler Halep’e kadar ilerleyerek, Anadolu’yu tehdit etmeye başladılar.
Mustafa Kemal, 7.Ordu komutanı olarak Halep’in kuzeyinde önlemler aldı.
Bu sırada Mondros Ateşkes Antlaşması yapıldı ve ordular terhis edilmeye başlandı. 1908
14- Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşı’nda savaştığı IRAK CEPHESİ (1915–1917) Hakkında bilgi veriniz.
Osmanlı’nın en uzun süre savaştığı cephedir. İngilizler’in bu cepheyi açmada dört önemli amacı vardır.
Abadan petrollerini korumak.
Ruslar’a Doğu Anadolu üzerinden yardım götürmek. (Kafkas cephesi savaşları bu sırada devam etmektedir)
Bölgedeki Alman tehlikesini önlemek.
Hindistan ile deniz bağlantısını sağlamak. (Basra Körfezi üzerinden)
15- Wilson İlkeleri’nin genel içeriğini yazınız.
1-Savaş sonrasında yenen devletler, yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı istemeyecek.
NOT. Bu ilke, yeni sömürgeler elde edilmesini önlüyordu.
2-Savaş sonrasında Anadolu’nun işgal edilmesi bu ilke ile çatışır.
3-Devletlerarası sorunlar barış yoluyla çözümlenecek ve gizli antlaşmalar yapılmayacak.
4-Her ulus, çoğunlukta bulundukları yerlerde bağımsız devletlerini kurabilecekler.
NOT. Sömürgecilik anlayışını ortadan kaldırmaya yönelik bir ilkedir. ABD, İngiliz ve Fransızlar’ın sömürge yönünde güçlenmesini önlemek istemiştir. Ancak İtilaf devletleri Manda ve Himaye uygulamaları ile geçersiz hale getireceklerdir.
5-Devletler arası barışı sağlamak ve sürdürmek için bir örgüt kurulacak.
NOT. I.Dünya savaşı sonrasında Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) ile, II.Dünya Savaşı sonrası kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatı bu ilke doğrultusunda kurulmuştur.
6-Osmanlı İmparatorluğunda Türk bölgelerine kesin egemenlik ve uluslarına kendini yönetme hakkı verilecek.
NOT. I.Dünya Savaşı sonunda Doğu Anadolu’da Bir Ermenistan devletinin kurulması bu ilke gereği gündeme getirilmiştir.
NOT. “Türk bölgelerine kesin egemenlik verilecek” ilkesi, Misak-ı Milli kararlarının hazırlanmasında ve Türk Kurtuluş Savaşı’nın hukuki dayanağı olmuştur.
7-Boğazlar’ın güvenliği sağlandıktan sonra uluslar arası ticarete açılacak, yönetim ve denetimini uluslar arası bir komisyon yapmalıdır.
NOT. Sevr ve Lozan, Boğazlar konusunda bu ilke doğrultusunda Boğazlar statüsünü belirlemiştir.
16- Birinci Dünya Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
1-Osmanlı, Almanya, Avusturya-Macaristan ve çarlık Rusya’sı yıkıldı. İmparatorluklar dağıldı. Sırbistan, Karadağ ve Osmanlı, dünya siyasi haritasından silindi.
2-Sömürgecilik himaye ve manda adı altında yeni biçimiyle devam etti. Özellikle Orta Doğu’da Araplar’ın yaşadığı bölgelerde İngiltere ve Fransa bu özellikte sömürgeler kurdular.
3-Avusturya, Macaristan, Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Finlandiya, Estonya, Lituanya, Türkiye Cumhuriyeti, Irak, Suriye adıyla yeni devletler kuruldu. Dünya siyasi haritası değişti.
4-Rusya’da sosyalizm, Almanya’da Cumhuriyet kuruldu.
5-Savaş sonrasında Rusya’da 1917 de sosyalizm, 1933 te Almanya’da Nazizim ve İtalya’da Faşizm adıyla demokrasiye karşı totaliter rejimler ortaya çıktı.
6-ABD ve İngiltere, Doğu Anadolu’da Ermenistan ve Kürdüstan adıyla iki devlet kurulmasını gündeme getirdiler.
7-Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kuruldu. Wilson ilkeleri gereği.
17- Mondros Mütarekesi’nin (Silah Bırakışması) içeriğini yazınız. 30 EKİM 1918.
1-Osmanlı ordusu terhis edilecek, silahları toplanacak ve İtilaf Devletlerinin denetimine verilecek, donanması da limanlarda demirli tutulacaktı.
2-Boğazlar açılacak ve askeri üsler itilaf devletleri tarafından işgal edilecekti.
3-Toros Tünelleri, demiryolları, iletişim ve haberleşme araçları İtilaf Devletlerinin denetimine verilecekti.
4-İtilaf devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durum oluştuğunda Anadolu’nun stratejik noktalarını işgal edebilecekti (7.madde). NOT. Anadolu, işgallere açık hale getirilmiştir.
5-Doğu Anadolu’da altı ilde (Vilayet-i Sitte – Erzurum, Van, Harput, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) bir karışıklık çıkarsa bu iller, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecekti. ( 24.madde). 6-Bu uygulama ile Ermeniler’e yurt ve devlet kurma ortamı sağlamaya çalıştılar.
18- Mondros Mütarekesi’nin ( Silah Bırakışması) önemini yazınız.
1-Osmanlı Devleti’nin fiilen sona ermesini sağlamıştır.
2-Anadolu işgal edilmeye başlamıştır.
3-Doğu Anadolu’da Ermeniler’e yurt sağlanmaya çalışılmıştır.
4-İşgallere tepki olarak Anadolu’da direnme örgütleri kurulmaya başlandı. (Kuvva-i Milliye)
19- Paris Barış Konferansı’nın toplanma nedenini ve konferansta yaşanan gelişmeleri yazınız. ( 18 OCAK 1918 )
Toplanma nedeni.
I.Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerin durumunu görüşmek ve yapılacak barış antlaşmalarının koşullarını görüşmek.
Gelişmeler.
1-İngiltere ile İtalya arasında İzmir’in Yunanistan’a verilmesi nedeniyle anlaşmazlık çıktı.
2-İtilaf devletleri arasında ilk ayrılık çıktı. İtalya, kendisine verilmesini beklediği toprakların verilmemesine tepki gösterdi.
3-İngiltere, Batı Anadolu’da güçlü bir İtalya yerine, kendisine bağlı olacak Yunanistan’ı tercih etti.
4-Osmanlı ile yapılacak barış koşuları hariç (Sevr hariç), diğeryenilmiş ülkeler ile yapılan barış antlaşması koşulları belirlendi.
NOT. 18-26 Nisan 1920 San Remo’da belirlendi.Doğu Anadolu’da bir Ermenistan Devleti’nin kurulması ve bu devletin mandası da ABD ye verilmesi kararlaştırıldı.
20- Amiral Biristol Raporu’nun içeriğini yazınız (13 EKİM 1919)
Ulusal Kurtuluş hareketinin haklılığını destekleyen ilk rapordur.
Amerika ve İtalya temsilcilerinden oluşan bir kurul tarafından hazırlandı.
İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinin yanlış olduğunu, işgal gerekiyorsa, İtilaf devletlerinin yapmasının daha doğru olacağı belirtildi.
Bölgede Türkler’in Rumlara yönelik katliam girişimleri olmadığı, Yunanlar’ın bölgede kıyım yaptıkları rapor edilmiştir.
21- Ulusal (Yararlı) Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir ?
1-Bölgesel kurtuluşu amaçlamışlardır.
2-Ulusal birliğin gelişmesini sağlamışlardır.
3-Padişaha karşı açık tavır almamışlardır.
4-Yayın yoluyla bölgelerinin Türkler’e ait olduğunu dünya kamuoyuna duyurmuş, işgallerin haksız olduklarını savunmuşlardır.
5-Kuvva-i Milliye Hareketi’nin örgüt temelini oluşturdular
22- Ulusal Varlığa Düşman Olan Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir?
1-Ulusal birlik ve beraberliği bozup, kavram kargaşası yaratmak.
2-Tam bağımsız anlayışa karşı güdüm (manda) ve himaye fikrini savunmak.
3-Saltanat ve hilafet makamının haklarını savunmak.
4-İşgalci ülkeleri desteklemek ve onların desteğini almak.
23- Azınlıkların Kurduğu Cemiyetlerin Ortak Özellikleri nelerdir?
1-Bulundukları bölgelerde ayaklanma çıkarmak.
2-Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. Maddesine işlerlik kazandırmak ve İtilaf devletlerinin desteğini almak.
3-Bulundukları bölgelerde devlet kurmak veya kendilerini yakın hissettikleri bir devlete katılmak.
4-Dünya kamuoyunu Türkler aleyhine oluşturmak.
24- Kuvva-i Milliye Birlikleri neden ortaya çıkmış nedenlerini yazınız.
1-Osmanlı Devleti’nin I.Dünya savaşından yenik ayrılması.
2-Mondros Ateşkes Antlaşması gereği Osmanlı ordusunun dağıtılması ve Anadolu’nun İtilaf devletleri tarafından işgal edilmesi.
3-Osmanlı devletinin işgaller karşısında duyarsız kalması.
Cemal KAPUSIZ
Tarih Öğretmeni
Danişment Gazi Anadolu Lisesi
