Tarih Nedir?
Tarih, insan topluluklarının sosyal,ekonomik,kültürel,siyasi, dini ilişkilerini, birbiriyle olan münasebetlerini, belgelere dayanarak ,yer ve zaman göstererek inceleyen ,olayların sebep ve sonuç ilişkilerini açıklayan bilim dalıdır.
Bir olayın tarih olabilmesi için yer ve zaman ile sebep-sonuç ilişkilerinin kesinlikle olması gerekir.Tarihi olaylar geçmişten günümüze ulaşan belgelerden yararlanarak açıklanır. Bu belgeler yazılı ve yazısız olmak üzere ikiye ayrılır. Tarih bilimi bir olayı incelerken sırasıyla şu yöntemleri kullanır.
a) Kaynak arama b) Kaynağı tasnif etme c)Kaynağı tahlil etme(inceleme) d)Kaynak üzerinde tenkit yapma (eleştirme) e)kaynağı sentezleme
TARİHE YARDIMCI BİLİMLER
1.Coğrafya 2.arkeoloji 3.Nümizmatik(para bilimi) 4.Kronoloji(takvim bilimi) 5.Filoloji(dil bilimi) 6.Etnografya(Milletlerin kendisine ait öz kültürlerini inceler) 7.Antropoloji (insan ırklarını inceler) 8.Paleografya(yazı bilimi) 9.Epigrafya(Kitabeleri inceleyen yazı bilimi) 10.Sosyoloji(insan bilimi) 11.Sosyal psikoloji 12. Kimya( karbon 14 metodu) 13.Diplomatik(Devletler arası antlaşmaları ve belgeleri inceler)
TARİHİN BAŞLANGICI VE TARİH DEVİRLERİ (ÇAGLARI)
Tarih , M.Ö. 4000-3500 yıllarında yazının icadı ile başlamıştır. Yazının icadından önceki devirlere tarih öncesi devirler; yazının icadından sonraki devirlere de tarih devirleri denilmiştir.Tarih öncesi devirler kendi arasında taş devri ve maden devri olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Hem taş devri hem de maden devri kendi içinde 3 alt gruba ayrılmıştır.Yani 3 tane taş devri,3 tane de maden devri olmak üzere toplam 6 adet tarih öncesi devir vardır.
TARİH ÖNCESI DEVİRLER
1.TAŞ DEVRİ
a.kaba taş devri b.yontma taş devri c.cilalı taş devri
2 . MADEN DEVRİ
a.bakır devri b.tunç devri c.demir devri
Kaba taş devri en uzun ve en ilkel dönemdir. bu dönemde insanlar mağaralarda yaşiyorlar,kendilerini korumak için taştan kaba aletler yapıyorlardı.Avcılık ve toplayıcılık yaparak yaşamlarını sürdürüyorlardı.
Yontma taş devrinde insanlar ateşi icat ettiler,taştan daha düzgün ve gelişmiş aletler yaptılar.
Cilalı taş devrinde insanlar tarım ve hayvancılıkla uğraşmaya,topraktan kaplar yapmaya başladılar.
Maden devrinde ilk kullanılan maden bakır olmuştur. Daha sonra bakır kalay karışımından tunç elde edilmiş son olarak da demir kullanılmıştır.
TARİH DEVİRLERİ
1.İlkçağ (yazının icadı ile başlar M.S. 376 da kavimler göçü ile sona erer.)
2.Ortaçağ ( M.S sonra 376 kavimle göçü ile başlar İstanbul’un fethi ile sona erer.)
3.Yeniçağ (1453 İstanbul ‘un fethi ile başlar 1789 Fransız İhtilali ile sona erer.)
4.Yakınçağ (1789 Fransız İhtilali ile başlar günümüze kadar ulaşir.)
TAKVİM:İnsanların zaman ölçüsü olarak kullandıkları çizelgelere denir. Takvimler iki esasa göre yapılır.
1.Ay yılı:Ay ‘ın dünya etrafında 12 defa dönmesi ile oluşan zamandır.Bir ay yılı 354 gündür.
2. Güneş yılı
ünya nın güneş etrafında bir tur dönmesi ile oluşan zamandır.Toplam 365 gün 6 saatir.
Türklerin Tarih Boyunca Kullandıkları Takvimler
1. 12 hayvanlı takvim
2. Hicri takvim:Ay yılı esaslı bir takvimdir.Peygamberimizin m.s. 622 yılında Mekke den Medine ye yapmış olduğu Hicret başlangıç olarak kabul edilir.
3.Celali takvim: Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde kısa süre kullanılmıştır.
4:Rumi takvim: Osmanlı Devleti nde 16.yüzyılda eski Bizans takviminden geliştirilen güneş yılı esaslı bir takvimdir.
5.Miladi takvim: 1925 yılında çikarilan bir kanunla kullanmaya başladığımız bir takvimdir.Hz. İsa nın doğumunu başlangıç olarak kabul eder.Güneş yılı esaslı bir takvimdir.
TARİH ÖNCESI DEVİRLERDE ANADOLU
Türkiye tarih öncesi devirlerde üzerinde birçok medeniyet kurulan çok önemli bir yerleşim merkeziydi.Ülkemizin tarihi Yonta taş devrine kadar uzanmaktadır. Tarih öncesi dönemlere ait en önemli yerleşim yerleri şunlardır.
1.Antalya ( Beldibi-Karain mağaraları) 2.Diyarbakır( Çayönü) 3 .Çanakkale(Truva) 4.Konya(Çatalhöyük) 5. Burdur ( Hacılar) 6.Yozgat (Alişar) 7.Çorum (Alacahöyük).
Bu tarih öncesi yerleşim merkezlerinden en eskisi Antalya da bulunan Karain mağarasıdır.Burada Yontma taş dönemine ait ,taştan yapılmış el aletlerine ve mağara resimlerine rastlanmıştır. Cilalı taş devrine ait yerleşim yerleri ise Diyarbakır( Çayönü), Konya (Çatalhöyük) tür. İlk yazılı belgeler Kayseri Kültepe de bulunmuştur.
ANADOLU DA İLK MEDENİYETLER VE DEVLETLER
HİTİTLER Anadolu da kurulan en eski medeniyet HİTİTLER dir.M.Ö. 1700 yıllarında HATTUŞAŞ(BOĞAZKÖY) başkent olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.Bu devletin kurucusu 1.HATTUŞILİ dir.Kısa sürede Anadolu nun büyük bir bölümüne hakim oldular. Güneye inerek bugünkü Suriye topraklarını da almak istediler.Bu yüzden Mısır devleti ile savaştılar. İki taraf arasında tarihteki ilk yazılı antlaşma olan KADEŞ antlaşması imzalandı (M.Ö. 1280).Hitit devletini büyük kral denilen krallar yönetirdi.kralın yanında bir de meclis niteliğinde bir oluşum vardı. Bu meclise PANKUŞ denirdi. Bu meclis kralın bazı yetkilerini almıştı,gerektiğinde kralı da yargılayabiliyordu. Kral dan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçe idi. Hitit devleti M.Ö. 7.yüzyılda ASURLULAR tarafından yıkıldılar.
FRİGLER Anadolu da Hititlerden sonra kurulan devlet Friglerdir. Başkentleri GORDİON dur. Bilinene ünlü kralları Kral MİDAS tır. ‘KİBELE ‘ ünlü bereket tanrıçalarıdır. Yasalarında Sabanı , Harmanı ve tarım ürünlerini korunmaları tarıma önem verdiklerini gösteriri. Kuruldukları bölgenin hala bir tahıl ambarı halinde olması da; Coğrafya ve tarih biliminin bağlantısını gösterir.
LİDYA Batı Anadolu da Gediz ve Menderes ırmakları arasındaki bölgede kurulmuş bir devlettir.Başkentleri SARD şehridir.Tarihte ilk defa parayı icat etmiş ve kullanmışlar, başkentleri SARD tan Mezopotamya ya kadar uzanan kral yolunu yapmışlardır. Parayı icad etmiş olmaları ve Anadolu’dan Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmaları ticarete önem verdiklerini gösterir.
İONLAR Batı Anadolu da Ege denizi kıyılarında şehir devletleri kurmuşlardır. Bunların en önemlileri ‘MİLET, EFES , FOÇA ,İZMİR dir.İonlar ticaretle uğraşmışlar,bilim ve sanatta oldukça ileri gitmişlerdir. İon edebiyatının en önemli eseri HOMEROS un ‘İLYADA VE ODESA’ adlı destanıdır. MatematikteTALES ve PİSAGOR felsefede DİYOJEN tıp alanında HİPOKRAT en önemli isimlerdir.
URARTULAR M.Ö. IX .yüzyılda VAN GÖLÜ çevresinde kurulmuş bir devlettir.Urartular Anadolu yu ASUR tehlikesine karşı korumuşlardır.Kaya oymacılığı,maden ve dokumada gelişmiş olmaları coğrafya ve tarih bağlantısına iyi birer örnektir.
M.Ö. VI. YÜZYILDAN M.S. XI. YÜZYILA KADAR ANADOLU
PERSLER M.Ö. VI. Yüzyılda Anadolu Perslerin egemenliğine girmiştir.İran da kurulan bu devlet yaklaşık üçyüz yıl Anadolu ya hakim olmuşlardır. Anadolu da hakim olan Persler BÜYÜK İSKENDER tarafından yıkılmıştır.
İSKENDER İMPARATORLUĞU Makedonyalı Büyük İskender kısa sürede çok büyük bir devlet kurmuş Hindistan a kadar ilerlemiştir.Anadolu Perslerden sonra İskender İmparatorluğunun egemenliğine girmiştir. Büyük İskender in ölümünden sonra bu devlet üç parçaya bölünmüştür.Bunlardan SELEVKOS krallığı Anadolu ya hakim olmuş,daha sonra bu devlette yıkılmış ve Anadolu da küçük krallıklar oluşmuştur. Bu küçük krallıklar:1.Bitinya krallığı 2. Pontus krallığı 3. Kapadokya krallığı 4. Bergama krallığı. İskender’in Doğu seferi batı ile doğu kültürlerinin kaynaşmasını ve ortaya Helen kültürünün çıkmasına neden olmuştur.
ROMA İMPARATORLUĞU Bergama krallığına son veren Romalılar Anadolu ya hakim oldular.Romalılar döneminde Anadolu da önemli ilerlemeler oldu,şehirler gelişti, nüfus arttı,ticaret gelişti. Roma İmparatorluğu Kavimler Göçü sonrasında Batı Roma ve Doğu Roma (Bizans) olmak üzere ikiye ayrıldı.
DOĞU ROMA (BİZANS) İMPARATORLUĞU İkiye arılan Roma İmparatorluğunda Anadolu Doğu Roma imp. elinde kaldı. Anadolu uzun yıllar hakim olan Doğu Roma (Bizans ) imp. önce 1071 Malazgirt sonra 1453 İstanbul un fethi ile yıkıldı ve Anadolu da TÜRK HAKİMİYETİ başladı.
MEZOPOTAMYA Mezopotamya kelimesi iki nehrin arası anlamına gelir. Tarihte Dicle ve Fırat ırmakları arasındaki topraklara Mezopotamya denir.Bu bölge en eski medeniyet merkezlerinden biridir. Bu bölgede kurulan medeniyetler :
1.SÜMERLER 2. AKADLAR 3.ELAMLAR 4.BABİLLER 5.ASURLULAR
Mezopotamya da kurulan bu medeniyetlerden SÜMERLER ön plana çıkmaktadır.
SÜMERLER Sümerler m.ö. 3500 yıllarında Mezopotamya ya gelip yerleştiler. Kullandıkları dilin TÜRKÇE ye benzer özellikte olması ORTA ASYA dan geldikleri görüşünü güçlendirmektedir.Sümerler astronomi,matematik,geometri ve tıp alanında bir çok buluş yapmışlardır.Tarihte ilk defa yazıyı kullanan medeniyet SÜMERLER dir.(M.Ö.-4000-3500) Bu açıdan tarih ve medeniyet Sümerler ile başlamıştır.
MISIR Mısır Afrika da bir ülkedir. Mısır da medeniyet oluşumunda NİL nehri etkili olmuştur.( Tarihte kurulan medeniyetler genellikle akarsu kıyılarında oluşmuştur.) Mısır da ilk siyasi birlik KRAL MENES döneminde kurulmuştur. Mısır krallarına FİRAVUN denirdi.Firavunlar aynı zamanda dinsel bir nitelikte taşıyorlar kendilerinin tanrı olduklarını ileri sürüyorlardı. Mısır medeniyetinin en büyük tanrısı güneş tanrısı AMON RA idi. Mısır medeniyeti HİYEROGLİF (resim) yazını kullanmıştır. Mısır medeniyetinin bir diğer önemli unsuru da PİRAMİT lerdi. Firavunlar ölümsüz oldukları düşüncesi ile piramitleri yaptırmışlardı.Aynı zamanda öldükten sonra tekrar canlanacaklarına inanıyorlardı.
EGE YUNAN MEDENİYETİ Ege denizi çevresindeki topraklarda kurulan medeniyetlere denir. Yunan medeniyeti de şehir devletlerinden oluşuyordu. Bunların en önemlileri ATİNA VE ISPARTA şehir devletleriydi.
FENİKE LİLER M.Ö. 1200 yıllarında bugünkü SURİYE –LÜBNAN kıyılarında kurulmuş bir medeniyettir.Fenikeliler denizci bir milleti ve deniz ticareti ile uğraşıyorlardı.Önemli liman şehirleri SAYDA VE SUR şehirleriydi. Fenikelilerin dünya medeniyetine katkıları Mısır yazısını alarak geliştirdikleri 22 harflik FENİKE ALFABESİ dir.
İBRANİLER-YAHUDİLER-MUSEVİLER-İSRAİLOĞULLARI MÖ. 1200 yıllarında Filistin bölgesine gelerek yerleşmiş bir , HZ..MUSA döneminde birlik oluşturmuşlardır. Tarihte tek tanrı inancı ilk defa İbranilerde görülür.Kutsal kitaplarının adı TEVRAT tır.
Tarih, insan topluluklarının sosyal,ekonomik,kültürel,siyasi, dini ilişkilerini, birbiriyle olan münasebetlerini, belgelere dayanarak ,yer ve zaman göstererek inceleyen ,olayların sebep ve sonuç ilişkilerini açıklayan bilim dalıdır.
Bir olayın tarih olabilmesi için yer ve zaman ile sebep-sonuç ilişkilerinin kesinlikle olması gerekir.Tarihi olaylar geçmişten günümüze ulaşan belgelerden yararlanarak açıklanır. Bu belgeler yazılı ve yazısız olmak üzere ikiye ayrılır. Tarih bilimi bir olayı incelerken sırasıyla şu yöntemleri kullanır.
a) Kaynak arama b) Kaynağı tasnif etme c)Kaynağı tahlil etme(inceleme) d)Kaynak üzerinde tenkit yapma (eleştirme) e)kaynağı sentezleme
TARİHE YARDIMCI BİLİMLER
1.Coğrafya 2.arkeoloji 3.Nümizmatik(para bilimi) 4.Kronoloji(takvim bilimi) 5.Filoloji(dil bilimi) 6.Etnografya(Milletlerin kendisine ait öz kültürlerini inceler) 7.Antropoloji (insan ırklarını inceler) 8.Paleografya(yazı bilimi) 9.Epigrafya(Kitabeleri inceleyen yazı bilimi) 10.Sosyoloji(insan bilimi) 11.Sosyal psikoloji 12. Kimya( karbon 14 metodu) 13.Diplomatik(Devletler arası antlaşmaları ve belgeleri inceler)
TARİHİN BAŞLANGICI VE TARİH DEVİRLERİ (ÇAGLARI)
Tarih , M.Ö. 4000-3500 yıllarında yazının icadı ile başlamıştır. Yazının icadından önceki devirlere tarih öncesi devirler; yazının icadından sonraki devirlere de tarih devirleri denilmiştir.Tarih öncesi devirler kendi arasında taş devri ve maden devri olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Hem taş devri hem de maden devri kendi içinde 3 alt gruba ayrılmıştır.Yani 3 tane taş devri,3 tane de maden devri olmak üzere toplam 6 adet tarih öncesi devir vardır.
TARİH ÖNCESI DEVİRLER
1.TAŞ DEVRİ
a.kaba taş devri b.yontma taş devri c.cilalı taş devri
2 . MADEN DEVRİ
a.bakır devri b.tunç devri c.demir devri
Kaba taş devri en uzun ve en ilkel dönemdir. bu dönemde insanlar mağaralarda yaşiyorlar,kendilerini korumak için taştan kaba aletler yapıyorlardı.Avcılık ve toplayıcılık yaparak yaşamlarını sürdürüyorlardı.
Yontma taş devrinde insanlar ateşi icat ettiler,taştan daha düzgün ve gelişmiş aletler yaptılar.
Cilalı taş devrinde insanlar tarım ve hayvancılıkla uğraşmaya,topraktan kaplar yapmaya başladılar.
Maden devrinde ilk kullanılan maden bakır olmuştur. Daha sonra bakır kalay karışımından tunç elde edilmiş son olarak da demir kullanılmıştır.
TARİH DEVİRLERİ
1.İlkçağ (yazının icadı ile başlar M.S. 376 da kavimler göçü ile sona erer.)
2.Ortaçağ ( M.S sonra 376 kavimle göçü ile başlar İstanbul’un fethi ile sona erer.)
3.Yeniçağ (1453 İstanbul ‘un fethi ile başlar 1789 Fransız İhtilali ile sona erer.)
4.Yakınçağ (1789 Fransız İhtilali ile başlar günümüze kadar ulaşir.)
TAKVİM:İnsanların zaman ölçüsü olarak kullandıkları çizelgelere denir. Takvimler iki esasa göre yapılır.
1.Ay yılı:Ay ‘ın dünya etrafında 12 defa dönmesi ile oluşan zamandır.Bir ay yılı 354 gündür.
2. Güneş yılı
ünya nın güneş etrafında bir tur dönmesi ile oluşan zamandır.Toplam 365 gün 6 saatir.Türklerin Tarih Boyunca Kullandıkları Takvimler
1. 12 hayvanlı takvim
2. Hicri takvim:Ay yılı esaslı bir takvimdir.Peygamberimizin m.s. 622 yılında Mekke den Medine ye yapmış olduğu Hicret başlangıç olarak kabul edilir.
3.Celali takvim: Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah döneminde kısa süre kullanılmıştır.
4:Rumi takvim: Osmanlı Devleti nde 16.yüzyılda eski Bizans takviminden geliştirilen güneş yılı esaslı bir takvimdir.
5.Miladi takvim: 1925 yılında çikarilan bir kanunla kullanmaya başladığımız bir takvimdir.Hz. İsa nın doğumunu başlangıç olarak kabul eder.Güneş yılı esaslı bir takvimdir.
TARİH ÖNCESI DEVİRLERDE ANADOLU
Türkiye tarih öncesi devirlerde üzerinde birçok medeniyet kurulan çok önemli bir yerleşim merkeziydi.Ülkemizin tarihi Yonta taş devrine kadar uzanmaktadır. Tarih öncesi dönemlere ait en önemli yerleşim yerleri şunlardır.
1.Antalya ( Beldibi-Karain mağaraları) 2.Diyarbakır( Çayönü) 3 .Çanakkale(Truva) 4.Konya(Çatalhöyük) 5. Burdur ( Hacılar) 6.Yozgat (Alişar) 7.Çorum (Alacahöyük).
Bu tarih öncesi yerleşim merkezlerinden en eskisi Antalya da bulunan Karain mağarasıdır.Burada Yontma taş dönemine ait ,taştan yapılmış el aletlerine ve mağara resimlerine rastlanmıştır. Cilalı taş devrine ait yerleşim yerleri ise Diyarbakır( Çayönü), Konya (Çatalhöyük) tür. İlk yazılı belgeler Kayseri Kültepe de bulunmuştur.
ANADOLU DA İLK MEDENİYETLER VE DEVLETLER
HİTİTLER Anadolu da kurulan en eski medeniyet HİTİTLER dir.M.Ö. 1700 yıllarında HATTUŞAŞ(BOĞAZKÖY) başkent olmak üzere bir devlet kurmuşlardır.Bu devletin kurucusu 1.HATTUŞILİ dir.Kısa sürede Anadolu nun büyük bir bölümüne hakim oldular. Güneye inerek bugünkü Suriye topraklarını da almak istediler.Bu yüzden Mısır devleti ile savaştılar. İki taraf arasında tarihteki ilk yazılı antlaşma olan KADEŞ antlaşması imzalandı (M.Ö. 1280).Hitit devletini büyük kral denilen krallar yönetirdi.kralın yanında bir de meclis niteliğinde bir oluşum vardı. Bu meclise PANKUŞ denirdi. Bu meclis kralın bazı yetkilerini almıştı,gerektiğinde kralı da yargılayabiliyordu. Kral dan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçe idi. Hitit devleti M.Ö. 7.yüzyılda ASURLULAR tarafından yıkıldılar.
FRİGLER Anadolu da Hititlerden sonra kurulan devlet Friglerdir. Başkentleri GORDİON dur. Bilinene ünlü kralları Kral MİDAS tır. ‘KİBELE ‘ ünlü bereket tanrıçalarıdır. Yasalarında Sabanı , Harmanı ve tarım ürünlerini korunmaları tarıma önem verdiklerini gösteriri. Kuruldukları bölgenin hala bir tahıl ambarı halinde olması da; Coğrafya ve tarih biliminin bağlantısını gösterir.
LİDYA Batı Anadolu da Gediz ve Menderes ırmakları arasındaki bölgede kurulmuş bir devlettir.Başkentleri SARD şehridir.Tarihte ilk defa parayı icat etmiş ve kullanmışlar, başkentleri SARD tan Mezopotamya ya kadar uzanan kral yolunu yapmışlardır. Parayı icad etmiş olmaları ve Anadolu’dan Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yapmaları ticarete önem verdiklerini gösterir.
İONLAR Batı Anadolu da Ege denizi kıyılarında şehir devletleri kurmuşlardır. Bunların en önemlileri ‘MİLET, EFES , FOÇA ,İZMİR dir.İonlar ticaretle uğraşmışlar,bilim ve sanatta oldukça ileri gitmişlerdir. İon edebiyatının en önemli eseri HOMEROS un ‘İLYADA VE ODESA’ adlı destanıdır. MatematikteTALES ve PİSAGOR felsefede DİYOJEN tıp alanında HİPOKRAT en önemli isimlerdir.
URARTULAR M.Ö. IX .yüzyılda VAN GÖLÜ çevresinde kurulmuş bir devlettir.Urartular Anadolu yu ASUR tehlikesine karşı korumuşlardır.Kaya oymacılığı,maden ve dokumada gelişmiş olmaları coğrafya ve tarih bağlantısına iyi birer örnektir.
M.Ö. VI. YÜZYILDAN M.S. XI. YÜZYILA KADAR ANADOLU
PERSLER M.Ö. VI. Yüzyılda Anadolu Perslerin egemenliğine girmiştir.İran da kurulan bu devlet yaklaşık üçyüz yıl Anadolu ya hakim olmuşlardır. Anadolu da hakim olan Persler BÜYÜK İSKENDER tarafından yıkılmıştır.
İSKENDER İMPARATORLUĞU Makedonyalı Büyük İskender kısa sürede çok büyük bir devlet kurmuş Hindistan a kadar ilerlemiştir.Anadolu Perslerden sonra İskender İmparatorluğunun egemenliğine girmiştir. Büyük İskender in ölümünden sonra bu devlet üç parçaya bölünmüştür.Bunlardan SELEVKOS krallığı Anadolu ya hakim olmuş,daha sonra bu devlette yıkılmış ve Anadolu da küçük krallıklar oluşmuştur. Bu küçük krallıklar:1.Bitinya krallığı 2. Pontus krallığı 3. Kapadokya krallığı 4. Bergama krallığı. İskender’in Doğu seferi batı ile doğu kültürlerinin kaynaşmasını ve ortaya Helen kültürünün çıkmasına neden olmuştur.
ROMA İMPARATORLUĞU Bergama krallığına son veren Romalılar Anadolu ya hakim oldular.Romalılar döneminde Anadolu da önemli ilerlemeler oldu,şehirler gelişti, nüfus arttı,ticaret gelişti. Roma İmparatorluğu Kavimler Göçü sonrasında Batı Roma ve Doğu Roma (Bizans) olmak üzere ikiye ayrıldı.
DOĞU ROMA (BİZANS) İMPARATORLUĞU İkiye arılan Roma İmparatorluğunda Anadolu Doğu Roma imp. elinde kaldı. Anadolu uzun yıllar hakim olan Doğu Roma (Bizans ) imp. önce 1071 Malazgirt sonra 1453 İstanbul un fethi ile yıkıldı ve Anadolu da TÜRK HAKİMİYETİ başladı.
MEZOPOTAMYA Mezopotamya kelimesi iki nehrin arası anlamına gelir. Tarihte Dicle ve Fırat ırmakları arasındaki topraklara Mezopotamya denir.Bu bölge en eski medeniyet merkezlerinden biridir. Bu bölgede kurulan medeniyetler :
1.SÜMERLER 2. AKADLAR 3.ELAMLAR 4.BABİLLER 5.ASURLULAR
Mezopotamya da kurulan bu medeniyetlerden SÜMERLER ön plana çıkmaktadır.
SÜMERLER Sümerler m.ö. 3500 yıllarında Mezopotamya ya gelip yerleştiler. Kullandıkları dilin TÜRKÇE ye benzer özellikte olması ORTA ASYA dan geldikleri görüşünü güçlendirmektedir.Sümerler astronomi,matematik,geometri ve tıp alanında bir çok buluş yapmışlardır.Tarihte ilk defa yazıyı kullanan medeniyet SÜMERLER dir.(M.Ö.-4000-3500) Bu açıdan tarih ve medeniyet Sümerler ile başlamıştır.
MISIR Mısır Afrika da bir ülkedir. Mısır da medeniyet oluşumunda NİL nehri etkili olmuştur.( Tarihte kurulan medeniyetler genellikle akarsu kıyılarında oluşmuştur.) Mısır da ilk siyasi birlik KRAL MENES döneminde kurulmuştur. Mısır krallarına FİRAVUN denirdi.Firavunlar aynı zamanda dinsel bir nitelikte taşıyorlar kendilerinin tanrı olduklarını ileri sürüyorlardı. Mısır medeniyetinin en büyük tanrısı güneş tanrısı AMON RA idi. Mısır medeniyeti HİYEROGLİF (resim) yazını kullanmıştır. Mısır medeniyetinin bir diğer önemli unsuru da PİRAMİT lerdi. Firavunlar ölümsüz oldukları düşüncesi ile piramitleri yaptırmışlardı.Aynı zamanda öldükten sonra tekrar canlanacaklarına inanıyorlardı.
EGE YUNAN MEDENİYETİ Ege denizi çevresindeki topraklarda kurulan medeniyetlere denir. Yunan medeniyeti de şehir devletlerinden oluşuyordu. Bunların en önemlileri ATİNA VE ISPARTA şehir devletleriydi.
FENİKE LİLER M.Ö. 1200 yıllarında bugünkü SURİYE –LÜBNAN kıyılarında kurulmuş bir medeniyettir.Fenikeliler denizci bir milleti ve deniz ticareti ile uğraşıyorlardı.Önemli liman şehirleri SAYDA VE SUR şehirleriydi. Fenikelilerin dünya medeniyetine katkıları Mısır yazısını alarak geliştirdikleri 22 harflik FENİKE ALFABESİ dir.
İBRANİLER-YAHUDİLER-MUSEVİLER-İSRAİLOĞULLARI MÖ. 1200 yıllarında Filistin bölgesine gelerek yerleşmiş bir , HZ..MUSA döneminde birlik oluşturmuşlardır. Tarihte tek tanrı inancı ilk defa İbranilerde görülür.Kutsal kitaplarının adı TEVRAT tır.