S
samsunsporlu
Misafir
Ziyaretçi
Osmanlı Mirasından Cumhuriyet Türkiye’sine
(Ermeni Meselesi)
Taha Akyol-İlber Ortaylı
SÖZDE ERMENİ SOYKIRIMI İDDİALARI
Türk-Ermeni ilişkilerinin tarihteki ve Osmanlı devrindeki özelliklerinden bahseder misiniz?
Ermeniler bir Kafkas toplumu... Akdeniz dünyasının içinde yaşayan, bu bakımından Türkler ve İranlılar yani Azerbaycan ve Anadolu halklarıyla büyük benzerlikler gösteren bir halk. Aile içi ilişkiler, sosyal hayata dair unsurlar vesaire. Hep benzeşme içinde. Arada yalnızca din farkı var. O kadar birbirlerine benzerler.
Bu kadar kaynaşmışız yani...
Evet. Bu kadar kaynaşmaya müstaid ve müsait iki kavim bunlar.
Osmanlı bürokrasisinde yerleri nasıl?
Bürokraside de aynı şey var. Mesela çok teferruatlı araştırmalarımız yok ama “sicil-i ahval defteri “ dediğimiz imparatorluğun personel dosyaları, II. Abdülhamit devrinde açılmaya başlandı, yani o komisyon o zaman çalışmaya başladı. Tanzimat devam ediyor, şubelere ayrılıyor, memurluklar veriliyor. Mesela Gabriel Noradinkyan Balkan Harbi sırasında Osmanlı Hariciye Nazırıdır.
Peki Ermeni İsyanının çıkış noktası nedir?
Yunan isyanı ve onun başarıya ulaşması hristiyan milletler üzerinde çok kamçılayıcı bir etki yarattı. Zira bunlar eski milletler. Kiliseleri var, bir tarihleri var, kültürel kalıpları var. Yani öyle şuursuz milletler değil. Bunu teslim etmek lazım. Tabii Ermeni ne kadar uyumlu yaşasa da imparatorluğumuzun içinde, Ermeni olduğunu biliyor ve geniş kitlenin içinde değilse bile, bir kitlenin içinde Ermenistan, Ermenilik gibi bir şuur var. Yani Yunanlar kurdu ben de kurayım diyor.
“Ermeni Patırtısı “ denilen hadise Sultan Abdülhamid devrinde oluyor. Hatta Sultan Abdülhamid’e suikast bile tertipliyorlar.
Ne kadar enteresan değil mi? Ona “patırtı” deniyor. Patırtı, işte bildiğimiz patırtı. Mahalle kavgası gibi bir şey!.. Ancak daha sonra işler ciddileşiyor. Sultana tertiplenen ve başarısızlıkla neticelenen suikast Ermeni milliyetçiliğinin bariz bir göstergesi oluyor. Ermeni milliyetçiliği şu esasa dayanıyor. Biz bu topraklar üzerinde bağımsız olacağız. Peki nerede olacaksınız? Bu topraklar üzerinde çoğunluk değilsiniz. Mesela nüfus açısından en iddialı oldukları yerlerden biri de Kars aslında. Halbuki Ruslar Kars’ı işgal ettiklerinde Kars’a Kafkaslardan Ermeni getirip yerleştirdikleri halde, Ermeni nüfusu %20 civarında kalıyor. Çoğunluk Müslümanlardan oluşuyor.
Yani “biz azınlıkta değiliz” iddiası tam bir fiyasko oluyor.
Evet. Çoğu yerde böyle. Bir iki yerde geçebilir belki. Her yerde Ermeni var ama azınlık durumundalar.
Birinci Cihan Harbi başlıyor ve biz savaşa giriyoruz. Ruslar Doğu’da ilerliyor ve Ermeniler onlarla beraber hareket ediyor.
Biz geri çekildikçe ilerleyen Rus ordularıyla birlikte Ermeniler de giriyor ve kurtarıcı olarak onlara hizmet arz ediyorlar. Katliam da yapıyorlar. Tabii bu bizde infial yaratıyor. Karşılıklı çatışmalar oluyor. Nihayetinde hükümet “Tehcir Kanunu” ile Ermeni halk daha güvenli bir yer olan Suriye’ye naklediliyor.
Tehcir’in temel sebebi nedir?
Doğu’da bilhassa Erzurum, Iğdır civarlarında çok miktarda Müslüman toplu mezarı bulundu. Bunlar Rus ordusu gelirken onlara güvenerek Ermenilerin yaptıkları katliamlardır. Tehcir adından da anlaşıldığı gibi göç ettirmeye dayanan bir uygulamadır. Yani Hitler Almanya’sındaki gibi teker teker toplanıp yok edilme gibi bir hadise yok. Yani öyle yağma falan yok ortada. Gramına kadar hatta altın dişine kadar her şey kaydediliyor.
Peki bu konu niçin sık sık gündeme getiriliyor?
Avrupa’nın Almanya ve Fransa gibi iki büyük milletinin Yahudi katliamı konusunda çok pasif kaldıkları ve büyük çoğunlukla (tarihi kültür mirasları icabı) bu işi destekledikleri ortada. Yani Fransa Cezayir, Almanya Yahudi, ABD de yerliler, zenciler vs. katliamlarını hafifletmek için kendilerine suç ortağı arıyorlar. Ayrıca ABD ve Avrupa’daki Ermeni diasporası bu işe çok emek harcıyor.
Ermeni diasporasından biraz bahseder misiniz?
Şimdi burada Batıdaki diaspora denen Ermeni lobileri, bir de o lobileri yönlendirip, teşvik eden Ermenistan ve bilhassa Taşnak Partisinden şimdiki devlet başkanı Koçaryan. Bir mülakatında Koçaryan Doğu Anadolu’dan “Batı Ermenistan” diye söz ediyor. Sevr ile ilgili olarak “Biz ona karışmayız ama diaspora ne yapar bilemem?” diyor. Belli ki bunun arkasında ciddi bir siyasi niyet var. Sadece “bana jenosit yaptın, özür dile barışalım” meselesi değil bu… Türkiye için çok ciddi bir tehlike var. Diaspora Ermenistan için de bir yük aslında. Çünkü söz dinlemiyorlar. Tarihi bütün gerçekleri reddediyorlar. Bize düşen vazife bu gerçekleri iyi bilmek, tarihi iyi araştırmaktır.
(Ermeni Meselesi)
Taha Akyol-İlber Ortaylı
SÖZDE ERMENİ SOYKIRIMI İDDİALARI
Türk-Ermeni ilişkilerinin tarihteki ve Osmanlı devrindeki özelliklerinden bahseder misiniz?
Ermeniler bir Kafkas toplumu... Akdeniz dünyasının içinde yaşayan, bu bakımından Türkler ve İranlılar yani Azerbaycan ve Anadolu halklarıyla büyük benzerlikler gösteren bir halk. Aile içi ilişkiler, sosyal hayata dair unsurlar vesaire. Hep benzeşme içinde. Arada yalnızca din farkı var. O kadar birbirlerine benzerler.
Bu kadar kaynaşmışız yani...
Evet. Bu kadar kaynaşmaya müstaid ve müsait iki kavim bunlar.
Osmanlı bürokrasisinde yerleri nasıl?
Bürokraside de aynı şey var. Mesela çok teferruatlı araştırmalarımız yok ama “sicil-i ahval defteri “ dediğimiz imparatorluğun personel dosyaları, II. Abdülhamit devrinde açılmaya başlandı, yani o komisyon o zaman çalışmaya başladı. Tanzimat devam ediyor, şubelere ayrılıyor, memurluklar veriliyor. Mesela Gabriel Noradinkyan Balkan Harbi sırasında Osmanlı Hariciye Nazırıdır.
Peki Ermeni İsyanının çıkış noktası nedir?
Yunan isyanı ve onun başarıya ulaşması hristiyan milletler üzerinde çok kamçılayıcı bir etki yarattı. Zira bunlar eski milletler. Kiliseleri var, bir tarihleri var, kültürel kalıpları var. Yani öyle şuursuz milletler değil. Bunu teslim etmek lazım. Tabii Ermeni ne kadar uyumlu yaşasa da imparatorluğumuzun içinde, Ermeni olduğunu biliyor ve geniş kitlenin içinde değilse bile, bir kitlenin içinde Ermenistan, Ermenilik gibi bir şuur var. Yani Yunanlar kurdu ben de kurayım diyor.
“Ermeni Patırtısı “ denilen hadise Sultan Abdülhamid devrinde oluyor. Hatta Sultan Abdülhamid’e suikast bile tertipliyorlar.
Ne kadar enteresan değil mi? Ona “patırtı” deniyor. Patırtı, işte bildiğimiz patırtı. Mahalle kavgası gibi bir şey!.. Ancak daha sonra işler ciddileşiyor. Sultana tertiplenen ve başarısızlıkla neticelenen suikast Ermeni milliyetçiliğinin bariz bir göstergesi oluyor. Ermeni milliyetçiliği şu esasa dayanıyor. Biz bu topraklar üzerinde bağımsız olacağız. Peki nerede olacaksınız? Bu topraklar üzerinde çoğunluk değilsiniz. Mesela nüfus açısından en iddialı oldukları yerlerden biri de Kars aslında. Halbuki Ruslar Kars’ı işgal ettiklerinde Kars’a Kafkaslardan Ermeni getirip yerleştirdikleri halde, Ermeni nüfusu %20 civarında kalıyor. Çoğunluk Müslümanlardan oluşuyor.
Yani “biz azınlıkta değiliz” iddiası tam bir fiyasko oluyor.
Evet. Çoğu yerde böyle. Bir iki yerde geçebilir belki. Her yerde Ermeni var ama azınlık durumundalar.
Birinci Cihan Harbi başlıyor ve biz savaşa giriyoruz. Ruslar Doğu’da ilerliyor ve Ermeniler onlarla beraber hareket ediyor.
Biz geri çekildikçe ilerleyen Rus ordularıyla birlikte Ermeniler de giriyor ve kurtarıcı olarak onlara hizmet arz ediyorlar. Katliam da yapıyorlar. Tabii bu bizde infial yaratıyor. Karşılıklı çatışmalar oluyor. Nihayetinde hükümet “Tehcir Kanunu” ile Ermeni halk daha güvenli bir yer olan Suriye’ye naklediliyor.
Tehcir’in temel sebebi nedir?
Doğu’da bilhassa Erzurum, Iğdır civarlarında çok miktarda Müslüman toplu mezarı bulundu. Bunlar Rus ordusu gelirken onlara güvenerek Ermenilerin yaptıkları katliamlardır. Tehcir adından da anlaşıldığı gibi göç ettirmeye dayanan bir uygulamadır. Yani Hitler Almanya’sındaki gibi teker teker toplanıp yok edilme gibi bir hadise yok. Yani öyle yağma falan yok ortada. Gramına kadar hatta altın dişine kadar her şey kaydediliyor.
Peki bu konu niçin sık sık gündeme getiriliyor?
Avrupa’nın Almanya ve Fransa gibi iki büyük milletinin Yahudi katliamı konusunda çok pasif kaldıkları ve büyük çoğunlukla (tarihi kültür mirasları icabı) bu işi destekledikleri ortada. Yani Fransa Cezayir, Almanya Yahudi, ABD de yerliler, zenciler vs. katliamlarını hafifletmek için kendilerine suç ortağı arıyorlar. Ayrıca ABD ve Avrupa’daki Ermeni diasporası bu işe çok emek harcıyor.
Ermeni diasporasından biraz bahseder misiniz?
Şimdi burada Batıdaki diaspora denen Ermeni lobileri, bir de o lobileri yönlendirip, teşvik eden Ermenistan ve bilhassa Taşnak Partisinden şimdiki devlet başkanı Koçaryan. Bir mülakatında Koçaryan Doğu Anadolu’dan “Batı Ermenistan” diye söz ediyor. Sevr ile ilgili olarak “Biz ona karışmayız ama diaspora ne yapar bilemem?” diyor. Belli ki bunun arkasında ciddi bir siyasi niyet var. Sadece “bana jenosit yaptın, özür dile barışalım” meselesi değil bu… Türkiye için çok ciddi bir tehlike var. Diaspora Ermenistan için de bir yük aslında. Çünkü söz dinlemiyorlar. Tarihi bütün gerçekleri reddediyorlar. Bize düşen vazife bu gerçekleri iyi bilmek, tarihi iyi araştırmaktır.