Gerileme Dönemi

erkanisanmaz

Site Yöneticisi
Yönetici
Admin
Katılım
21 Ocak 2007
Mesajlar
8,520
Puanları
683
Yaş
48
Konum
Denizli
Web sitesi
www.sosyalbilgiler.biz
XVIII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ (GERİLEME DONEMİ)
Osmanlıların Genel Siyaseti:
Karlofça Antlaşması ile kaybettiği yerleri geri almak ve batılılaşma yolunda ıslahatlar yapmaktır.
Bu amaçla Rusya - Venedik - Avusturya - İran ile savaşıldı. Toprak alınamadığı gibi daha da kay¬bedildi.
Osmanlı- Rus ilişkileri
Prut savaşı ve Antlaşması (1711)
Rusya'nın yaptığı reformlarla güçlenmesi ve sıcak denizlere inme politikası, ayrıca İsveç Kralı'nı takip eden Rus ordusunun Osmanlı topraklarına gir¬mesi sonucunda savaş çıkar. Savaşı Osmanlı Devleti kazanır ve Ruslarla Prut Antlaşması imza¬lanır. Buna göre "Azak Kalesi" geri verilecek, İsveç Kralı'nın ülkesine dönmesine müsaade edilecekti.
NOT: İstanbul Antlaşması ile Rusya'ya veri¬len toprak parçaları ve ayrıcalıklar geri alınmıştır. Osmanlı Devleti kaybettiği toprak-
ları geri alma umuduna kapıldı.
Osmanlı - Avusturya İlişkileri Pasarofça Antlaşması (1715 -1718) Karlofça Antlaşması ile Venediklilere verilen Mora Halkının Osmanlı'dan yardım istemesi sonu¬cunda Mora geri alınır. Avusturya bu olaya karşı çıkarak Osmanlı Devleti'ne savaş açar sonra Pasarofça Antlaşması imzalanır. Buna göre Girit ve Mora Yarımadası Osmanlıya geri verilmiştir. Ancak
Belgrat kaybedildi.
NOT: Bu olaydan sonra Lâle Devri başladı, İngiltere ve Hollanda'ya verilen ayrıcalıklar ke-sinlik kazandı. Batının üstünlüğü kabul edildi.
Osmanlı -Rus ve Avusturya Savaşı Belgrat Antlaşması (1736 -1739)
Avusturya ve Rusya'nın anlaşarak kendi ara¬larında Osmanlı topraklarını paylaşmaları. Bu amaçla Rusya'nın Kırımı işgal etmesi ile savaş başlar. Osmanlı Devleti her iki cephede de başarılı olarak Belgrat Antlaşmasını imzalar. Buna göre Avusturya'nın Pasarofça Antlaşmasında aldığı yer-leri Osmanlı Devleti'ne geri verir.
NOT Osmanlı Devleti'nin XVIII. yy.da imza¬ladığı en iyi antlaşmadır. Karadeniz'in Türk gölü olduğu bir kez daha onaylandı.
NOT: Antlaşmada aracılık yapan Fransa'ya 1740'da kapitülâsyonları verilir. Fransa'ya veri¬len bu kapitülasyonlardan "hükümdarların ha¬yatlarıyla sınırlıdır." hükmü çıkarılır. Böylece kapitülasyonlar süreklilik kazanır.|
Osmanlı Rus Savaşları
Küçük Kaynarca Antlaşması (1768-1774)
Ruslar'ın Lehistan işlerine karışması, Çariçe Katerina'nın Balkanlar ve Karadeniz'le ilgili düşün¬celeri, Ruslar'ın Kırım'a saldırması sonucunda III. Mustafa Rusya'ya savaş açmış ancak başarılı olamamıştır. Ayrıca İngiltere'nin yardımı ile Cebelitarık Boğazı'nı geçen Rus gemileri Çeşme'de Osmanlı donanmasını yakmıştır (1770). Bunun sonucunda Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanır. Buna göre Kırım'a bağımsızlık Ruslara kutsal yerleri ziyaret ve Karadeniz'de donanma bulundurma hakkı ve¬rilmiştir. Ayrıca Rusya, Osmanlı ülkesinde yaşayan Ortodoksların haklarını koruyacaktı.
Antlaşmanın önemi:
- Rusya, Osmanlının iç işlerine karışma hakkı elde etti.
- Karadeniz'in Türk gölü olma özelliği ortadan kalktı.
- Rusya, kapitülâsyonlardan yararlanabile¬cekti.
- İlk kez halkı Müslüman olan bir yer (Kırım) elden çıkmıştır.
NOT: Rusya, Kırım'a bağımsızlık sağlarken; iç işlerine karışarak diğer devletlerin tepkisini çekmeden bölgeyi ele geçirmek istemişti. 1783 yılında, Kırım'ı kendisine katmıştır.
Osmanlı Avusturya - Rus Savaşları Ziştovi (1791) ve Yaş ( 1792) Antlaşmaları
Avusturya ve Rusya'nın birlikte hareket et¬mesi İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ni savaşa kış¬kırtması ve Kırım'ı geri almak istemesi sonucunda savaş başlamış, ancak Osmanlı Devleti her iki cephede de başarılı olamamış Avusturya ile Ziştovi, Rusya ile Yaş Antlaşması'nı imzalamış¬tır.
NOT: Avusturya'nın antlaşma imzalamasında Fansız İhtilâli'nin çıkmasından etkilenmesi rol oynamıştır._
NOT: Bu olaydan sonra Osmanlı Devleti'nin çöküş dönemi başlamıştır.Rusya ile imzala¬nan 1792 Yaş Antlaşması ile de Kırım'ın Rusya'ya ait olduğu kabul edildi.
Osmanlı - Fransız İlişkileri:
1789 Fransız ihtilâlinden sonra, Osmanlı -Fransız ilişkileri bozuldu. Fransa, İngiltere'nin sö¬mürgeleri ile (Hindistan) olan bağlantısını kesmek amacıyla 1798'de Mısır'ı işgal etti. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki Nizam-ı Cedit kuvvetleri, Akkâ'da Fransızları yendi. İngiltere ve Rusya Osmanlılara yardımda bulundu. Fransızlar, 1801'de anlaşma yaparak Mısır'dan ayrıldı.
XVIII.yy. ISLAHAT HAREKETLERİ LÂLE DEVRİ (1718-1730)
Pasarofça Antlaşmasından Patrona Halil İsyanı'na kadar geçen evredir.
Lâle Devri Islahatları
- İlk Osmanlı Matbaasının kurulması (1727 yılında İbrahim Müteferrika ve Sait Efendi tarafından)
- Avrupa'da sürekli olmayan elçilikler bulun¬durulması
- Bilim heyeti kurularak, doğu klâsiklerinden eserler Türkçe’ye tercüme edildi.
- Yeniçerilerden itfaiye bölüğü oluşturulması
- Kâğıt ve kumaş fabrikalarının kurulması
- İlk kez çiçek aşısının yapılması bu dö¬nemde yapılan yeniliklerdir.
NOT: Lâle Devri yenilikleri Patrona Halil İsyanıyla sona ermiştir._
I. Mahmut Devri Islahatları (1730-1754)
Yabancı uzmanlardan yararlanılmaya gidilmiş, Topçu ve Humbaracı ocağı ıslah edilmiş, subay yetiştirmek amacı ile Kara Mühendishanesi açıl¬mıştır.
III. Mustafa Devri Islahatları
(1757- 1774)
Top dökümhanesi ve Deniz Mühendishanesi
açılmıştır. Sürat topçuları kuruldu (Baron dö Tot ta¬rafından).
I. Abdülhamit Devri Islahatları (1774- 1789)
Ulufe alımı ve satımı yasaklanmış, Yabancı uzmanlardan yararlanılmıştır. Denizcilik meslek ola¬rak ele alındı.
III. Selim Devri Islahatları
(1789-1807)
- Nizami Cedit Ordusu kuruldu, irad-ı Cedit denilen hazine oluşturuldu.
- Ordunun ve Vezirlerin sayısı azaltıldı.
- Kara ve deniz mühendishaneleri geliştirildi.
- Avrupa'da sürekli elçilikler açıldı.
NOT: III. Selim Dönemi Kabakçı Mustafa olayı ile son bulmuştur.


18 yy ISLAHATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
- Osmanlı Devleti batının askeri üstünlüğünü kabul etmiştir.
- Batıdaki teknik gelişmelerden yararlanıl¬mıştır.
- Ulema (İlmiye) sınıfı ve yeniçeriler ısla¬hatların başarıya ulaşmasını engel¬lemişlerdir.
- Genelde askerî alanda yoğunlaşmıştır.
 

erkanisanmaz

Site Yöneticisi
Yönetici
Admin
Katılım
21 Ocak 2007
Mesajlar
8,520
Puanları
683
Yaş
48
Konum
Denizli
Web sitesi
www.sosyalbilgiler.biz
Gerileme Dönemi

18. yy. OSMANLI DEVLETİ
Gerileme Dönemi Padişahları
:
 1)- II. Mustafa (1695-1703) (IV. Mehmet'in oğlu)
 2)- III. Ahmet (1703-1730) (IV. Mehmet'in oğlu)
 3)- I. Mahmut (1730-1754) (II. Mustafa'nın oğlu)
 4)- III. Osman (1754-1757) (II. Mustafa'nın oğlu
 5)- III. Mustafa (1757-1774) (III.Ahmet'in oğlu)
 6)- I. Abdülhamit (1774-1789) (III.Ahmet'in oğlu)
 7)- III. Selim (1789-1807) (III.Mustafa'nın oğlu)

18. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Genel politikası:

Osmanlı devleti Karlofça ve İstanbul antlaşmaları ile birçok yerleri kaybetmiş, bu hal, o zamana kadar hiç toprak kaybetmemiş olan ve geçmişi başarılarla dolu olan Osmanlı devletine çok ağır gelmişti.
Osmanlı devleti 18. yy. çok büyük toprak kaybederek girmişti.II. viyana kuşatması sonunda çıkan son savaş ayrıca iç bünyede her bakımdan önemli bozukluklara sebep olmuştu.
Avusturya, Lehistan, Rusya ve Venedik’e toprak vermek zorunda kalan Osmanlı devleti bu kayıpları telafi etmek için; kuzeyde Rusya, batıda Venedik ve Avusturya, doğuda İran ile savaşa girmiştir. İran’la savaşa girmesinin en önemli nedeni batıda kaybettiklerini doğuda telafi etmektir.
İç bünyede başlayan bozukluklara karşı devlet adamları 18. yy. başlarından itibaren bazı önlemler aldılar. Bu çabalar belli bir süre için olumlu sonuçlar getirdi.
Hatta 18. yy. ilk yarısında belli ölçüde bir düzelme bile olmuştur. Osmanlı devleti bu dönemde kaybettiği toprakları geri almanın yanında batı bilim ve teknolojisinden yararlanmaya başlamıştır.

18. YÜZYILIN ÖZELLİKLERİ:

1)- Osmanlı Devleti 18. yüzyıla ilk defa toprak kaybeden bir devlet olarak girdi(KARLOFÇA). Bu yüzden
bu yüzyılın başlarında kaybettiği toprakları geri alma çabasına girdi.
2)- Osmanlı Devleti 17. yüzyılda en çok AVUSTURYA ile savaşmıştı. 18. yüzyılda ise en çok RUSYA ile
savaşacak.
3)- Kanuniden beri dostumuz olan Fransa 18. yüzyılın sonlarında(1798) Mısır'a saldırınca bu ülke ile ilişkilerimiz bozulacak.
4)- Bu yüzyılda Osmanlı Devleti'nin toprak kaybı hızlanacak, Avrupa'nın bilim ve tekniği alınmaya çalışılsa da yeterli olmayacak, sonuçta Osmanlı Devleti Avrupa'nın üstünlüğünü kabul etmek zorunda kalacak.

Edirne Olayı ve III. Ahmet’in Padişah Olması

II. Mustafa Karlofça Antlaşmasından sonra Edirne’ye çekilmişti. Devlet işleri Şeyhülislam Feyzullah Efendinin eline kalmıştı.
Şeyhülislam bu durumdan yararlanarak yakınlarını önemli devlet memurluklarına getirmişti.
Bu sırada padişahın Edirne’de oturması, orada saraylar yaptırması birçok kişiyi telaşa düşürmüştü. Bunun üzerine Şeyhülislamın düşmanları ve çıkarları elden gidenler harekete geçerek padişahın İstanbul’a gelmesini istediler.
II. Mustafa İstanbul’a gelmemiş, bunun üzerine İstanbul’da cebecilerin etkin olduğu askeri bir isyan çıkmıştır.
Şeyhülislamın düşmanları bundan yararlanarak halkı ayaklandırdı. Edirne üzerine yüründü, şeyhülislam önce hapsedildi, sonrada idam edildi.
Asiler II. Mustafa’yı tahtan indirerek yerine III. Ahmet’i padişah yaptılar.(Bu olay cebeciler olayı olarak ta adlandırılır.)

18. yy. Avrupa’nın Durumu ve Osmanlı Devleti

III. Ahmet padişah olduğu sırada Avrupa’da Önemli gelişmeler olmaktaydı. İngiltere, Fransa ve Avusturya arasındaki İspanya tahtının veraseti konusunda başlayan anlaşmazlık 1701 yılında savaşa dönüştü.
İngiltere ve Osmanlı devleti arasında iyi ilişkiler devam ediyordu.
Venedik ise Mora’yı almasına rağmen Akdeniz ticareti önem kaybettiğinden çökmeye başlamıştı. Portekiz ve İspanya önem kazanmaya başlamıştı.
Avusturya ise Fransa ve Osmanlı devleti arasında oldukça yıpranmıştı. Lehistan, Osmanlı devleti ile dostça siyaset izlemeye başlamıştı. İsveç kralı Şarl Rusya ile çekişmeye başlayınca Osmanlı devletini doğal müttefiki ve dostu sayıyordu.
Bütün bunların dışında önemli bir güçte Rusya’ydı. Hem Avrupa hem de Osmanlı devleti için önemli bir tehlike haline gelmekteydi. Karadeniz’e açılmaya çalışıyordu.
Rusya’nın Batı Siyaseti
Rusya’nın başında bulunan Çar Petro, ülkesini Avrupa’nın en güçlü devleti haline getirmek istiyordu. Bunun yolununsa denizlere açılmaktan geçtiğini biliyordu.
Karadeniz’e açılma konusunda istediği gelişmeleri sağlayamayan Petro kuzeye dönerek Baltık denizine açılmak gayesi ile İsveç ile mücadeleye girişti.
Bu amaçla Lehistan’ı kullanmak isteyen Rusya kral seçimlerine karıştı.
Bu durum İsveç-Rusya savaşlarına sebep oldu. İsveç başarılı olarak Lehistan tahtına Stanislar Lehsinski’yi seçtirdi.
İsveç’in Lehistan ile uğraşmasından yararlanarak Rusya Baltık kıyılarına kadar ilerledi. İsveç Kralı XII: Şarl (Demirbaş Şarl) Rusya ile savaşa girişti. Paltova’da (1709) yapılan savaşı İsveç kaybetti.
Şarl savaş alanından kaçarak Osmanlı devletine sığındı. Ruslar İsveç kralını takip ederek Osmanlı topraklarına girdiler.
Osmanlı devleti Karlofça Antlaşmasını bozmamak için İsveç’e yardım yapmamıştır. Fakat Osmanlı topraklarında yaşamasına izin vermiştir. Ruslar ise Osmanlı tebaası olan Ortodoksları kışkırtmaya başladılar.

Osmanlı-Rus İlişkileri

18. yy. Rusya’nın bazı girişimleri ve Osmanlı Devleti aleyhine yürüttüğü siyaseti iki ülke arasında gerginliğin temelini oluşturur.
Osmanlı Aleyhine Rusya’nın siyaseti:
1. Orta Asya üzerinde yayılmak istemesi
2. Balkan toplumlarını kışkırtarak Slavlaştırmak istemesi (Panslavizm)
3. Osmanlı topraklarında ki Ortodoksları himaye altına almak istemesi
4. Açık ve sıcak denizlere inmek istemesi
Rusya Aleyhine Osmanlı siyaseti:
 İstanbul antlaşmasını geçersiz kılmaya çalışarak, kaybettiği toprakları geri alabilmek.
Yukarıdaki sebeplerden ötürü 18. yy. Osmanlı en çok Rusya ile karşı karşıya gelmiş ve savaşmıştır.

Prut Seferi ve Antlaşması ( III. Ahmet Dönemi)


Rusya, Osmanlı devleti ile yapacağı mücadele için Ortodoksları kışkırtmaya başladı.
Osmanlı devleti ise İstanbul antlaşmasını değiştirmek için savaşa bahane arıyordu. Sadrazamlığa Baltacı Mehmet Paşa getirilmişti.(1710)
Rusya’nın başında bulunan Çar Petro, Eflak ve Boğdan beylerini, isyana kışkırtıyordu.
Bütün bu sebeplerden ötürü Rusya’ya savaş ilan edildi. (1711)
Sadrazam Baltacı Mehmet Paşa 100.000 kişilik bir orduyla Eflak’a girdi. Aynı zamanda Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı donanması Karadeniz’e açıldı. Kırım hanlığı ordusu da Prut civarına geldi.
Çar Petro ve Rus ordusu Prut ırmağı kıyısında abluka altına alındı. Rus ordusu çaresiz durumdaydı.
Çar barış isteğinde bulundu. Kırım hanı ve İsveç kralı barış taraftarı değildi, fakat Baltacı Mehmet Paşanın .
1. Yeniçerilere güvenmemesi
2. Kuşatmanın uzun sürmesi ve yeni bir kutsal ittifak kurulacağı endişesi
3. Rusların ateş gücü yüksek silahlarının kaybı artıracağı endişesi
Sebepleriyle barışa karar verildi.
Prut Antlaşması (1711)
1. İstanbul antlaşması ile Ruslara verilen Azak kalesi geri alınacak.
2. Ruslar İstanbul’da devamlı elçi bulunduramayacak.
3. Rusya Lehistan’ın iç işlerine karışmayacak.
4. Demirbaş Şarl ve maiyeti serbestçe geri dönebilecek.
5. Osmanlı esirleri serbest bırakılacak.
Yorum:Anlaşmanın şartları çok hafiftir.Rusya savaş meydanında yenilmesine rağmen diplomasi alanında zafer kazanmıştır. Ordusunu imhadan kurtaran Rusya Baltık, Kafkasya ve Orta Asya’ya ilerlemeye başladı. Böylece Anadolu doğudan Rus tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.

Pasorofça Antlaşması (1718) ( III. Ahmet Dönemi)
Osmanlı devleti Prut seferinin kaybettiği toprakların geri alınmasındaki başarıyı görünce Mora’nın kurtarılmasına yöneldi.
Mora’yı elinde tutan Venedik bölgedeki Rumlara eziyet ediyordu. Rumlar Osmanlı devletinden yardım istediler.
Venedikli korsanların Osmanlı ticaret gemilerine saldırması bahane edilerek savaş ilan edildi.(1715)
Silahtar Ali Paşa Mora’nın önemli kaleleri olan Modon, Koron ve Navarin’i aldı. Böylece Mora’nın fethi tamamlandı. Girit üzerindeki Venedik etkisine son verildi.
Osmanlı devletinin başarısından telaşa düşen Avusturya karlofça Antlaşmasının bozulduğunu ileri sürerek Venedik’in kaybının ödenmesini istedi.
Sadrazam Ali Paşa’nın ısrarı ile Avusturya’ya savaş ilan edildi. (1716) Osmanlı ordusu Macaristan’a girdi. Peter Varadin’de Prens Ojen’e karşı başarılı olunamadı.
Osmanlı ordusu dağıldı, savaş ağırlıkları Avusturya ordusunun eline geçti. Belgrat kuşatıldı. Avusturya orduları Sırbistan üzerine yürümeye başladı. Şartların Osmanlı aleyhine geliştiği bu ortamda yönetim değişikliği oldu ve başa barış yanlısı Damat İbrahim paşa sadrazam oldu. İngiltere ve Felemenk hükümetlerinin araya girmesi ile Pasorafça Antlaşması yapıldı.
Maddeleri:
1. Yukarı Sırbistan, Belgrat ve Banat Avusturya’ya verildi.
2. Mora yarımadası ve Girit iskelesi Osmanlı devletinde kaldı.
3. Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarındaki bazı iskeleler Venedik’e verildi.
4. Yapılan anlaşma 24 yıl geçerli olacak.
Önemi:Osmanlı devleti Avrupa’ya geçişte çok önemli bir üstü olan Belgrat’ı kaybetti. Venedik ise Çanakkale boğazı ve Ege’den uzaklaştırıldı. 24 yıl sürecek bu anlaşma ile Lale devri başlamıştır. Avusturya’nın balkanlardaki etkinliğinin artması üzerine Eflak ve Boğdan merkeze daha bağlı hale getirilmiş, sınır boylarına seraskerler atandı, balkan halkının üzerindeki vergiler artırıldı, kaleler tamir edildi.

Osmanlı- İran İlişkileri

Savaşların sebepleri:
1. Batıda kaybedilen toprakları doğuda telafi etmek
2. İran da ki karışıklılıklardan yararlanma isteği
3. İran Şahı’nın İran'da ki Sünnileri zorla Şiileştirmek istemesi ve Sünnilerin Osmanlıdan yardım isteği
4. Rusların Kafkaslardaki ilerleyişine engel olmak.
İran bu karışıklıkları yaşarken doğuda Afganlılarla, kuzeyde Ruslarla savaş halindeydi. Dağıstan’da ise isyanlar sürüyordu. Osmanlı sınırında hemen tedbirler almaya girişti. Bu durumdan yararlanan Rus çarı Petro Kafkaslara inerek Derbent ve Batum’u işgal etti.
Osmanlı ise Hay ve Kirmanşah taraflarını alarak Kafkasya’ya girdi. (1723) Osmanlı ve Rusya karşı karşıya geldi.
Fransa’nın arabuluculuk çabalarına rağmen Ruslar Bakü’ye girdi. Osmanlı ise Gürcistan fetihlerine başladı. Fransa’nın tekrar arabuluculuğu bir araya gelindi. Rusların teklifi ile İran’ın iki devlet arasında paylaşılmasına karar verildi.
İstanbul Antlaşması (İran Mukasemenamesi) –1724- ( III. Ahmet Dönemi)
1. Ruslar, Dağıstan ve Hazar kıyılarını işgal edecekler.
2. Osmanlılar, İran’ın batı illerini, gence, Karabağ, Revan ve Tebriz’i alacaklardı.
Bu anlaşma ile ilk kez Ruslarla ittifak yapıldı.
İki taraf da paylarına düşen bölgeleri işgale girişti.Fakat Sünnilerin yaşadığı bölgelerin Ruslara bırakılıp, Şiilerin yaşadığı bölgelerin alınması sadrazamın eleştirilmesine sebep oldu. O sırada Şah Hüseyin’in yerine geçen Şah Tahmasb iki devletle de savaşa girişti. İran şahı Tahmash doğu bölgelerindeki Afşar Türklerinden yardım istedi.İran ile savaş halinde olan Afganlılar Osmanlı devletine baş vurarak Afgan kralı Eşref Hanın İran şahlının onaylanması durumunda İstanbul anlaşmasını tanıyacaklarını ilan ettiler.

Ahmet Paşa Antlaşması –1732- (I. Mahmut Dönemi)

İran toprak kayıpları üzerine doğudaki Afşarlardan yardım istedi. İranlılar birtakım topraklarını geri aldılar. Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa barış taraftarıydı, ordunun başında sefere katılmıyordu. Bu durum patronu Halil isyanına sebep oldu (1730) III. Ahmet tahtan indirildi yerine I.Mahmut geçti (1730). Yapılan savaşlar ile Tebriz, Hamedan geri alındı. İran barış istemek zorunda kaldı.

Maddeleri:
1-Genci, Tiflis, Dağıstan Osmanlılarda kalacak.
2.Tebriz,Kirmaşah, Hamedan, İran’a verilecek.
Bu antlaşma İran halkını memnun etmedi. İran şahı Tahmasb tahtan indirilerek, Afşar hanı Nadir Şah’ın oğlu Abbas tahta çıktı.

Önemi:Bu antlaşma ile İran sınırı yeniden düzenlenmiş ve İran tahtında değişiklik olmuştur. Yeni seçilen İran şahı antlaşmayı tanımadığını ilan etmiştir.

Yönetimi ele geçiren Nadir han güçlü bir orduyla Bağdat’ı işgal etti fakat geri çekildi. Birkaç başarı daha kazanan Nadir şah şahlığının onaylanması halinde eski sınırlarda anlaşılabileceğini ilan etti. Rusya ve Avusturya ile savaş halinde olan Osmanlı devleti bu teklifi kabul etti.Kerden (II. Kasr-ı Şirin Antlaşması) ile 1639 Kasr-ı Şirin anlaşmasındaki sınırlara geri dönüldü. İran da Sünnilere yapılan baskılar sona erdi.

Belgrat Antlaşmaları –1739- (I. Mahmut Dönemi)

Osmanlı Avrupa da barışı istemesine rağmen Rusya rahat durmuyordu. Prut antlaşmasına rağmen Lehistan’ın iç işlerine karıştırmış III.Ogüst'ü leh kral seçtirmişti. Ayrıca Osmanlı devletini paylaşmak için Avusturya ile gizli
antlaşmalar yapıyordu.
Avusturya’nın Emeli:
Bosna Hersek ve Sırbistan’ı alarak Akdeniz’e inmektir.

Rusya Prut antlaşmasını bozarak Azak bölgesini işgal etti. Osmanlı Rus savaşı başladı. Avusturya Osmanlılara savaş ilan etti. Osmanlı Belgrat’ı Avusturya’dan geri adlı.Avusturya orduları Sırbistan ve Eflak2tan çıkarıldı. Rusya Kırımı işgal ederek bölgede katliam yaptı. Avusturya tarafından yenilgiye uğratıldı. Ruslar kırımdan çıkarıldı ve ağır yenilgiler aldılar.Fransa’nın arabuluculuğu ile Belgrat antlaşması yapıldı.

Avusturya ile Belgrat Antlaşması –1739-


1. Avusturya Banat yaylası hariç (temeşvar eyaleti) Pasarofça ant. ile aldığı bölgeleri geri verecek.
2. Devam eden savaşta Avusturya Rusya’ya yardım etmeyecek.

İsveç’in Osmanlı lehine savaşa hazırlanması v4e tek başına kalması üzerine Rusya Fransa’nın arabuluculuğu ile barışa razı oldu.

Rusya ile Belgrat Antlaşması –1739-
1. Ruslar savaşta elde etmiş oldukları toprakları Osmanlı devletine geri verecek.Yalnızca Bug ırmağı ile Dinyeper arasındaki arazi Ruslara bırakılacak
2. Azak kalesi Ruslarda kalacak, fakat Ruslar bu kaleyi yıkacak ve yerine yeni bir kale yapmayacaklar.
3. Buna karşılık Rusya Karadeniz’de savaş ve ticaret gemisi bulundurmayacak.
4. Rus çarı protokol bakımından Avusturya imp. ve Fransa kralına eşit sayılacak.
5. Anlaşma 27 yıl geçerli olacak.

Önemi:Her iki antlaşmada Osmanlı’nın 17.yy da imzaladığı son şerefli antlaşmadır.Osmanlı devleti devrin iki büyük devletine karşı koyabileceğini göstermiştir. Ruslar Karadeniz’in bir Türk gölü olduğunu onaylamışlardır. Otuz yıl kadar barış dönemi yaşanmıştır. Bu başarıların altında yapılan ıslahatlar, özellikle humbaracı ocağının etkisi vardır. Avusturya ve Rusya veraset savaşları ve yedi yıl savaşları ile uğraşmıştır.

1740 kapitülasyonları (I. Mahmut Dönemi)

Fransa Belgrat antlaşmaları sırasında Osmanlı’ya yardımcı olmuştu, buna karşılık Kanuni döneminde Fransa’ya verilen kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.

1768-1774 Osmanlı Rus Savaşı (III. Mustafa Dönemi)

Belgrat antlaşmalarından sonra Rusya il barış dönemi yaşamıştı.ancak Ruslar Osmanlı aleyhine faaliyetlere devam ediyorlardı.Rusya’nın Lehistan'ın iç işlerine karışması Osmanlı Rus savaşlarının başlamasına neden oldu. Osmanlı
ordusu uzun zamandır savaşmıyordu beş kolan saldırıya geçen Ruslar Osmanlıyı ağır bir yenilgiye uğrattı. Kafkasya, Gürcistan, Ukrayna ve Baserebya’yı işgale başladılar. Yaş, Bükreş Rusların eline geçti. Rus ordusu Kırım’a girdi.1770 yılında İngilizlerinde desteğini alarak Cebeli Tarık boğazından geçen Rus donanması Akdeniz’e girdi. Rus donanması Osmanlı donanmasını yaktı(Çeşme Baskını) Mora'da ki Rumları kışkırttı.Ancak isyan bastırıldı. Rusların bu başarıları Avusturya ve Prusya’yı telaşlandırdı. Kendi aralarında bir antlaşma yaparak Lehistan’ı paylaştılar. Osmanlıyla Rusya arasında arabuluculuk yaparak

Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.-1774-

Maddeleri:

1-Kırıma bağımsızlık verilecek. Kırım sadece dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı olacak
2- Kerç, Dinyeper Yenikale arasındaki Kılburun kalesi ile Azak kalesi etrafındaki arazi Rusya’ya verilecek.
3-Rusya'nın savaş sırasında işgal ettiği Eflak, Boğdan, Baserabya, Akdeniz deki Rusların işgal ettikleri adalar Osmanlıya iade edilecek, Fakat buna karşılık:
 Bu yerlerde genel af ilan edilecek
 Buralarda halka din ve mezhep özgürlüğü tanınacak
 Belli bir süre buradaki halktan vergi alınmayacak
 Arzu eden halk istediği yere göç edecek
 Rus Hıristiyanları kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebilecek
4-Rus gemileri Osmanlı limanlarından yararlanabilecek İngiltere ve Fransa'ya verilmiş olan kapitülasyonlar Rusya yada verilecek.
5-Rusya gerekli gördüğü yerlerde konsolosluk açabilecek.
6-Rusya Osmanlı topraklarında Ortodokslarla, Eflak Boğdan beylerinin haklarını koruya bilecek.
7-üç taksin ile ödemek şartıyla Osmanlı Rusya’ya 15.000 kese altın savaş tazminatı ödeyecekti.

Önemi:
1-İlk defa bir Müslüman arazisi kaybedildi.
2-Karadeniz bir Türk gölü olmaktan çıktı.
3-Rusya’ya kapitülasyonlar verildi.
4-Rusya altıncı maddeye dayanarak Osmanlı iç işlerine karışmaya başladı.
5-Osmanlı ilk kez savaş tazminatı verdi.
6-Osmanlı devleti ilk kez halifelikten yararlanmaya çalışmıştır.



Aynalıkavak Tehkihnamesi -1779- (I. Abdülhamit Dönemi)

Küçük Kaynarca antlaşmasından sonra Rusya Kırım’ın iç işlerine karışmayacağını ilan etmişti. Ancak Rus taraftarı olan Şahin Giray’ın Kırım tahtına çıkmasını sağlamıştır.Osmanlı devleti III. Selim Giray’ı Kırım
hanı ilan etti ve savaş hazırlılarına girişti.Halk Şahin Giray’a isyan etti.Rus ordusu Kırım’a girdi.Osmanlı Rus savaşı üzerine Fransa’nın arabuluculuğu ile Aynalıkavak tehkihnamesi imzalandı.
maddeleri:
1-Ruslar Kırım’dan askerini çekecek.
2-Osmanlı devleti Şahin Giray’ın hanlığını tanıtacak.

Bu antlaşmaya rağmen halkın Şahin Giray’a isyan etmesi üzerine Rus ordusu Kırım’a girdi(1783). İsyan bastırıldı. Bir oldu bitti ile Kırım Rusya’nın vilayeti haline getirildi.

Osmanlı-Rus Ve Avusturya Savaşları (1787-1792) (I. Abdülhamit Dönemi-III. Selim Dönemi)


Aynalıkavak tekihnamesine rağmen Rusların kırımı işgal etmesi üzerine Osmanlı Rus savaşları başladı.Avusturya Rusya’nın yanınsa savaşa girdi.Ruslar Ozi kalesini alarak halkını kılıçtan geçirdi.baseberya işgal edildi,bu sırada Prusya’nın ve İsveç’in Osmanlı yanında savaş girmek istemesi, Fransız ihtilalinin ortaya çıkması üzerine Avusturya ile Ziştovi antlaşması imzalandı (1791). (III. Selim Dönemi)
Maddeleri:

1-Avusturya Osmanlıdan aldığı yerleri geri verecek.
2-Orsava ve Unna nehirleri arasında kalan arazi Avusturya’ya bırakılacak.
3-devam eden Osmanlı Rus savaşında Avusturya Rusya’ya yardım etmeyecek.

Önemi:ilk kez Avusturya ile Osmanlı arasında sınır kavramı ortaya çıktı.tek başına kalan Rusya barış istemek zorunda kaldı.
Rusya’yla Yaş antlaşması imzalandı.-1792- (III. Selim Dönemi)
Maddeleri:
1-Kırım’ın Rusya’ya ait olduğu onaylandı.
2-Ozi kalesi Buğ ve Dinyester ırmakları arasındaki arazi Rusya’ya bırakıldı.Dinyester ırmağı sınır kabul edildi.
3-Doğu Anadolu’da Rusların işgal ettiği bölgeler boşaltılacak.
önemi:
Kırım’ın Rus toprağı olduğu kabul edilmiştir.Osmanlı devleti kaybettiği toprakları geri alma ümidini kaybetmiştir. Gerileme dönemi bitmiş dağılma dönemi başlamıştır.

OSMANLI FRANSIZ İLİŞKİLERİ

Napolyon’un Mısır Seferi (1798)


Sebepleri:
1-Yedi yıl savaşları sonrasında Fransızların sömürgelerini İngiltere’ye bırakmak zorunda kalması.
2-Fransa’nın İngiltere’yi zor durumu düşürmek amacıyla sömürge yolunu kapatmak istemesi
3-Yeni sömürgeler elde etmek istemesi.
4-Napolyon’un Fransa’dan uzaklaştırılmak istenmesi.
5-Akdeniz’in kontrol altına alınmak istemesi.
6-Dağılmakta olan Osmanlı’dan pay alma düşüncesi

Bu sebeplerden ötürü Napolyon 38.000 kişilik bir ordu ile önce Malta’yı almış daha sonrada İskenderiye limanına çıkarak Mısırlı kölemenlerle piramitler savaşını yapıp galip gelmiştir.İngiltere ve Rusya Osmanlının yanında yer aldı.İngiliz donanması, Fransız donanmasını Abakır’da yaktı.Rus donanması boğazları geçerek Akdeniz’e çıktı. Karada güçlenmek isteyen Napolyon Gazze ve Yafa’yı alarak Akka kalesini kuşattı. Cezzar Ahmet paşa komutasındaki nizam-ı cedid askerleri Fransızları yenilgiye uğrattı.Fransızlarla El Ariş antlaşması imzalandı.

Maddeleri:
1-Fransa mısırı boşaltacak.
2-Mısır’da ki Fransız askerleri İngiliz gemileri ile taşınacak.
3-savaştan önceki sınırlara dönülecek.

Sonuçları:

1. Fransa’nın Akdeniz’deki gücü sona erdi. Akdeniz’deki güç İngiltere’ye geçti.
2. Ruslar ilk kez boğazlardan geçtiler.
3. Osmanlı toprakları ve denizleri uluslararası tartışma konusu oldu.(özellikle boğazlar)
4. Osmanlı devletinin topraklarını koruyamayacak duruma geldiği görülmüştür.

XVIII.YY ISLAHATLARI

Lale Devri(1718-1730)


Pasarofça antlaşması ile başlayıp Patrona Halil isyanı ile sona eren dönemdir.Devrin padişahı III.Ahmet sadrazamı ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşadır.
1-Avrupa’ya ilk kez geçici elçiler gönderildi.
2-1727 de Müslümanlar matbaayı kullanmaya başladılar. (Gayrimüslimler Osmanlıda ilk kez 1450 yılında matbaa açmıştır.) İlk basılan evrak Van kulu Lügatıdır. İlk Türk matbaası Sait Mehmet Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından açılmıştır.
3-Yalova’da kağıt fabrikası kuruldu.
4-Yeniçerilerden oluşan itfaiye teşkilatım kuruldu 1720. (Tulumbacılar)
5-İstanbul’da kumaş ve çini fabrikası kuruldu.
6-Doğu klasikleri Türkçe’ye çevrildi.
7-ilk kez çiçek aşısı uygulandı.
8-Kütüphaneler açıldı. (En önemlileri III. Ahmet tarafından Topkapı sarayında açılan Enderun kütüphanesi ile Yeni cami kütüphanesidir.)
9-Her tarafta köşkler saraylar bahçeler yaptırıldı.
Damat İbrahim Paşanın İran seferine çıkmayı reddetmesi üzerine Patronu Halil isyanı çıktı (1730).Sonucunda III.Ahmet tahtan indirildi.Sadrazam öldürüldü, saraylar tahrip edildi.Dönem sona erdi.
Lale devrinde ilk kez Avrupa usulünde yenilikler yapıldı.


I.Mahmut Dönemi Islahatları(1730-1754)
Önemli Siyasi Olayları:

a)- 1736-1739 Osmanlı-Rus+Avusturya Savaşları sonucunda BELGRAT Antlaşması imzalandı.
b)- 1740 Yılında Fransızlara verilen Kapitülasyonlar sürekli hale getirildi.
c)- 1746 yılında İran'la Kasr-ı Şirin Antlaşmasındaki sınırları kabul eden antlaşma imzalandı.
Islahatlar:

Bu dönemde Fransa’dan gelen Kont do Bonnevale Müslüman olarak Ahmet paşa adını almıştır Ahmet paşa tarafından topçu ocağı ıslahatları yapılmış humbaracı ocağı kurulmuştur.Kara mühendisanesi (Hendesehane) kuruldu (1734).Orduda yapılabilecek ıslahatlarla ilgili risaleler hazırlandı. Osmanlı orduları bölük, tabur, alay sistemine göre düzenlendi. Bu ıslahatlar sayesinde 1736-1739 Osmanlı- Avusturya+Rusya savaşlarında başarı sağlandı.

III.Mustafa Dönemi Islahatları(1757-1774)
Önemli Siyasi Olayları:

III.Mustafa döneminde Lehistan meselesi yüzünden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı yapıldı. Savaş Osmanlı Devleti için felaketle sonuçlandı. III. Mustafa kederinden öldü.(1774)
Islahatlar:
Sadrazam Koca Ragıp Paşa ve Baron Dö Tott tarafından tophane ve topçu ocağı düzenlendi.Tersanelerde ıslahatlar yapıldı.Deniz mühendis hanesi kuruldu.Maliye düzeltilmeye çalışıldı. Temeli iç borçlanmaya dayanan Esham Sistemi getirildi. Fransızca’dan matematik ve astronomi ile ilgili tercümeler yapıldı.

I.Abdülhamit Dönemi Islahatları
Önemli Siyasi Olayları:

a)- Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı.(1774)
b)- 1783'de Ruslar Kırım'ı işgal etti.
c)- 1787-1792 Osmanlı-Rus+Avusturya savaşı başladı. 1789'da ölümüyle yerine III.Selim geçti.
Islahatlar:
Sadrazam Halil Hamit Paşa ve Cezayirli Gazi hasan paşa tarafından ıslahatlar yapıldı. Yeniçeri sayımı yapıldı.Ulufe alım satımı yasaklandı. Lağımcı ve humbaracı ocakları düzenlendi.Sürat topçusu ocağı kuruldu. Denizcilik alanında düzenlemeler yapıldı ( Levent teşkilatı kaldırıldı). İstihkam okulu açıldı. Yerli malı kullanımı teşvik edildi.

III.Selim Dönemi Islahatları (1789-1807)
Önemli Siyasi Olayları:

a)- Başa geçtiğinde Osmanlı Devletiyle Rusya+Avusturya savaşı devam ediyordu.(1787-1792)
b)- 1789'da Fransız ihtilali çıktı.
c)- Bunun üzerine Avusturya 1791'de savaştan çekilerek Ziştovi Antlaşmasını imzaladı.
d)- Tek başına kalan Rusya da 1792'de YAŞ antlaşmasını imzaladı.
e)- Napolyon 1798'de Mısır'ı işgal etti. Nizamı Cedit Fransız ordusunu Akka'da yendi. Fransızlar
Mısır'dan çekildi.
f)- Fransız ihtilalinin etkileri Osmanlı Devletinde görülmeye başlandı. 1804'de Sırp İsyanı çıktı.
g)- 1806-1812 Osmanlı Rus Savaşı başladı.
h)- 1807'de Kabakçı Mustafa Olayı ile tahttan indirildi.

Islahatlar:

Bu dönemin ıslahatlarına Nizam-ı Cedit (yeni düzen) adı verilir


1-Yapılacak ıslahatlar için raporlar hazırlandı.
2-Avrupa tarzında Nizam-ı Cedit ordusu kuruldu.Bu ordunu ihtiyacını karşılamak için İrad-ı Cedit isimli hazine oluşturuldu. Hesaplarını tutmak için İrad-ı cedit defterdarlığı oluşturuldu.
3-Avrupa’nın büyük şehirlerine sürekli elçiler gönderildi.(Paris, Londra, Viyana, Berlin Büyükelçilik bir çok şehirde elçilikler)
4.Kara ve deniz mühendis haneleri modernleştirildi.
5-Fransa ve İsveç’ten öğretmen askerler getirildi.
6-Fransızca devletin resmi yabancı dil oldu.
7-Üsküdar’da Dârü’t-tıbbaati’l-âmire adıyla resmi devlet matbaası kuruldu.
8-Yerli malı kullanımı teşvik edildi.
Kabakçı Mustafa isyanı ile tahtan indirilip daha sonra öldürüldü.

XVIII: yy Islahatlarının Genel Özellikleri

1-Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiş o yönde ıslahatlar yapılmıştır.
2-Özellikle askeri alanda ıslahatlar yapılmıştır, bunun sebebi savaşlarda galip gelme düşüncesidir.
3-Kişilere bağlı kalmıştır.
4-Islahatlar tam olarak başarılı olamasa da çöküşü gecikmiştir.
5-Mimaride Rokoko - Barok tarzı Osmanlıya gelmiştir.
6-Teknik eğitime önem verilmiştir.
7-Yeniçeri ocağı sebebiyle inkılaplar başarıya ulaşamamıştır.
 
Üst