Hammurabi Kanunları:
Kendi adıyla anılan bu kanunlar bir yönetici tarafından halka ilan edilen en eski kanun olarak bilinmektedir. Bütün ağır suçların ölümle cezalandırıldığı bu kanunlarda yer alan önemli bazı düzenlemeler arasında “kana kan göze göz” misilleme ilkesi, baktığı davalarda hata yapan hakimlerin görevden uzaklaştırılıp ağır para cezasına çarptırılmaları, yalan şahitlik yapanın ölümle cezalandırılması, suçlanan kişilerin suçsuzluklarını ispat etmeleri amacıyla Fırat’a atılmaları ve kişilerin toplumdaki statülerine göre farklı cezalara çarptırılmaları göze çarpmaktadır. Her ne kadar bu yaptırımlar günümüzde geçerli evrensel hukuk il¬kelerine uygun olmasa da, Hammurabi kanunlarında yer alan pek çok ilke insan haklarına önem vermesi açısından önem taşımaktadır
Bazı maddeleri: Arpa veya gümüşün (paranın) konu olduğu bir şahitliğe çıkarsa, o davanın cezasını çekecektir.
Eğer bir yargıç, bir dava hükmetmiş, karar kesip bir belge düzenlemişse ve sonra kararını değiştirirse, o yargıcın verdiği kararda değişiklik yaptığını tespit ederlerse ve bu davada şikayet varsa (verilen hükmün) 12 katını verecektir (ödeyecektir). Meclisteki yargıçlık kürsüsünden kaldırtılacak (atılacak, oraya) dönmeyecek ve mahkemede yargıçların arasına oturtulmayacaktır.
Veda Hutbesi:
Peygamberimiz Hz. Muhammet Vedâ haccında, 8 Mart 632 günü Kasvâ adlı devesi üzerinde, Arafat Vâdisi'nin ortasında 124 bin Müslümanın şahsında bütün insanlığa söylediği hutbedir. Bu hutbenin özünde de insan hakları ile ilgili bölümler bulabilirsiniz.
Bazı maddeleri
Ey Nâs! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu konuda Allah'tan korkmanızı tavsi¬ye ederim. Siz kadınları Allah'ın emâneti olarak aldınız. Onların nâmus ve ismetle¬rini Allah adına söz vererek helâl edindiniz. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, onların da sizin üzerinizde hakları vardır.
Magna Carta:
Vatandaşların özgürlüklerini belirlemekten çok, toplum güçleri arasında bir denge kuran Magna Carta, kralın sonsuz olan yetkilerini din adamları ve halk adına sınırlamıştır. Magna Carta’nın 39. maddesinde yer alan, “Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak veya hapsedilmeyecek veya mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak ve¬ya kanun dışı ilan edilmeyecek veya sürgün edilmeyecek veya hangi şekil¬de olursa olsun zarara uğratılmayacaktır” hükmü, vatandaşların hakları ve özgürlükleri açısından çok önemli kurallar getirmiş olup, hukukun üstünlüğü ilkesinin birçok ülkede yerleşmesine neden olmuştur.
Bazı maddeleri
Madde 1: İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar ve böyle yasarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir.
Madde 2: Her siyasal toplumun amacı, insanın doğal ve zamanaşımı ile kaybedilmeyen haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karsı direnmedir.
Madde 3: Egemenliğin özü esas olarak ulustadır. hiçbir kuruluş, hiçbir kimse açıkça ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz.
Kanun-i Esasi:
Osmanlı Devleti'nde mutlak monarşiden anayasalı monarşiye geçişi belirleyen ve meşrutiyet rejiminin temellerini atan anayasadır.
Bazı maddeleri.
20. madde: Vergiler mükellefin gücüyle oranlı olarak salınacaktır.
21. madde: Özel mülkiyete kamu araçları dışında ve yeterli bir tazminat ödenmeden el konulamayacaktır.
22. madde: Yasaların kararlaştırdığı durumlar dışında, yetkililer meskene zorla giremeyeceklerdir.
25. maddeye göre de, yasa gereği olmaksızın kimseden vergi, resim ya da başka bir ad altında para alınmayacağı karara bağlanıyordu.
26. madde ise işkence ve eziyetin kesin olarak yasaklandığını belirtiyordu.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi:
İnsan Hakları Bildirisi, İnsanın değişimi ve gelişmesinin sonucunda 30 madde halinde 10 Aralık 1948 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Palais de Chaillot, Paris'te kabul edilmiş-tir.Eleanor Roosevelt bu beyannameyi "Bütün insanlık için bir Magna Carta(Magna Karta)" olarak tanımlamıştır. Türkiye bu beyannameye 1 Nisan 1949 tarihinde imza koymuştur.
Bazı maddeleri:
Madde 1: Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler. Madde 2: Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir akide, milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin işbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi:
20 Mart 1950'de Roma'da imzalanan Sözleşme, 3 Eylül 1952'de yürürlüğe girdi. Türkiye, Sözleşmeyi 18 Mayıs 1954'de onayladı.
Bazı maddeleri:
Madde 2: Yaşama hakkı
1. Herkesin yaşam hakkı yasanın koruması altındadır. Yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu cezanın yerine getirilmesi dışında hiç kimse kasten öldürülemez.
Madde 3: İşkence yasağı
Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz.
Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
1. Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz.
2v-Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabi tutulamaz.
Kendi adıyla anılan bu kanunlar bir yönetici tarafından halka ilan edilen en eski kanun olarak bilinmektedir. Bütün ağır suçların ölümle cezalandırıldığı bu kanunlarda yer alan önemli bazı düzenlemeler arasında “kana kan göze göz” misilleme ilkesi, baktığı davalarda hata yapan hakimlerin görevden uzaklaştırılıp ağır para cezasına çarptırılmaları, yalan şahitlik yapanın ölümle cezalandırılması, suçlanan kişilerin suçsuzluklarını ispat etmeleri amacıyla Fırat’a atılmaları ve kişilerin toplumdaki statülerine göre farklı cezalara çarptırılmaları göze çarpmaktadır. Her ne kadar bu yaptırımlar günümüzde geçerli evrensel hukuk il¬kelerine uygun olmasa da, Hammurabi kanunlarında yer alan pek çok ilke insan haklarına önem vermesi açısından önem taşımaktadır
Bazı maddeleri: Arpa veya gümüşün (paranın) konu olduğu bir şahitliğe çıkarsa, o davanın cezasını çekecektir.
Eğer bir yargıç, bir dava hükmetmiş, karar kesip bir belge düzenlemişse ve sonra kararını değiştirirse, o yargıcın verdiği kararda değişiklik yaptığını tespit ederlerse ve bu davada şikayet varsa (verilen hükmün) 12 katını verecektir (ödeyecektir). Meclisteki yargıçlık kürsüsünden kaldırtılacak (atılacak, oraya) dönmeyecek ve mahkemede yargıçların arasına oturtulmayacaktır.
Veda Hutbesi:
Peygamberimiz Hz. Muhammet Vedâ haccında, 8 Mart 632 günü Kasvâ adlı devesi üzerinde, Arafat Vâdisi'nin ortasında 124 bin Müslümanın şahsında bütün insanlığa söylediği hutbedir. Bu hutbenin özünde de insan hakları ile ilgili bölümler bulabilirsiniz.
Bazı maddeleri
Ey Nâs! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu konuda Allah'tan korkmanızı tavsi¬ye ederim. Siz kadınları Allah'ın emâneti olarak aldınız. Onların nâmus ve ismetle¬rini Allah adına söz vererek helâl edindiniz. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, onların da sizin üzerinizde hakları vardır.
Magna Carta:
Vatandaşların özgürlüklerini belirlemekten çok, toplum güçleri arasında bir denge kuran Magna Carta, kralın sonsuz olan yetkilerini din adamları ve halk adına sınırlamıştır. Magna Carta’nın 39. maddesinde yer alan, “Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak veya hapsedilmeyecek veya mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak ve¬ya kanun dışı ilan edilmeyecek veya sürgün edilmeyecek veya hangi şekil¬de olursa olsun zarara uğratılmayacaktır” hükmü, vatandaşların hakları ve özgürlükleri açısından çok önemli kurallar getirmiş olup, hukukun üstünlüğü ilkesinin birçok ülkede yerleşmesine neden olmuştur.
Bazı maddeleri
Madde 1: İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar ve böyle yasarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir.
Madde 2: Her siyasal toplumun amacı, insanın doğal ve zamanaşımı ile kaybedilmeyen haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karsı direnmedir.
Madde 3: Egemenliğin özü esas olarak ulustadır. hiçbir kuruluş, hiçbir kimse açıkça ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz.
Kanun-i Esasi:
Osmanlı Devleti'nde mutlak monarşiden anayasalı monarşiye geçişi belirleyen ve meşrutiyet rejiminin temellerini atan anayasadır.
Bazı maddeleri.
20. madde: Vergiler mükellefin gücüyle oranlı olarak salınacaktır.
21. madde: Özel mülkiyete kamu araçları dışında ve yeterli bir tazminat ödenmeden el konulamayacaktır.
22. madde: Yasaların kararlaştırdığı durumlar dışında, yetkililer meskene zorla giremeyeceklerdir.
25. maddeye göre de, yasa gereği olmaksızın kimseden vergi, resim ya da başka bir ad altında para alınmayacağı karara bağlanıyordu.
26. madde ise işkence ve eziyetin kesin olarak yasaklandığını belirtiyordu.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi:
İnsan Hakları Bildirisi, İnsanın değişimi ve gelişmesinin sonucunda 30 madde halinde 10 Aralık 1948 yılında Birleşmiş Milletler tarafından Palais de Chaillot, Paris'te kabul edilmiş-tir.Eleanor Roosevelt bu beyannameyi "Bütün insanlık için bir Magna Carta(Magna Karta)" olarak tanımlamıştır. Türkiye bu beyannameye 1 Nisan 1949 tarihinde imza koymuştur.
Bazı maddeleri:
Madde 1: Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler. Madde 2: Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diğer herhangi bir akide, milli veya içtimai menşe, servet, doğuş veya herhangi diğer bir fark gözetilmeksizin işbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi:
20 Mart 1950'de Roma'da imzalanan Sözleşme, 3 Eylül 1952'de yürürlüğe girdi. Türkiye, Sözleşmeyi 18 Mayıs 1954'de onayladı.
Bazı maddeleri:
Madde 2: Yaşama hakkı
1. Herkesin yaşam hakkı yasanın koruması altındadır. Yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu cezanın yerine getirilmesi dışında hiç kimse kasten öldürülemez.
Madde 3: İşkence yasağı
Hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya işlemlere tabi tutulamaz.
Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
1. Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz.
2v-Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabi tutulamaz.